Το '21 και η αλήθεια

Το '21 και η αλήθεια

ΟΛΟΚΛΗΡΟΙ ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΤΟΜΟΙ!

Τα δύο Εικοσιένα. Το Εικοσιένα, όπως το ξέρουμε μέσα από την επίσημη ιστορική παράδοση, μοιάζει με τ’ αναστραμμένο είδωλο που βλέπουμε να καθρεφτίζεται στα θαμπά νερά μιας λίμνης. Είναι βέβαια η ίδια εικόνα, μα δοσμένη από την ανάποδη. Για να γνωρίσει κανείς τ’ αληθινό Εικοσιένα πρέπει να σκύψει πάνω σ’ άλλα κείμενα, σ’ εκείνα που προετοίμασαν το σηκωμό, σ’ αυτά που γράφτηκαν όσο βρόνταγε το καρυοφύλλι κι άστραφτε το γιαταγάνι και στ’ απομνημονεύματα των αγωνιστών - του Μακρυγιάννη, του Κασομούλη, του Κολοκοτρώνη, του Φωτάκου, τον Σπυρομήλιου, του Περραιβού, του Σπηλιάδη και τόσων άλλων. Δύο ήταν τα Εικοσιένα: Το ένα του λαού και των πιο προοδευτικών ανθρώπων εκείνου του καιρού, το άλλο των κοτζαμπάσηδων και των πολιτικάντηδων. Του πρώτου οι ρίζες αντλούνε τους χυμούς τους από τα «Δίκαια του ανθρώπου» του Ρήγα Βελεστινλή, πάνω στ’ άλλο πέφτει βαρύς ο ίσκιος της «Πατρικής Διδασκαλίας» του Μακαριωτάτου Πατριάρχη της Αγίας Πόλης Ιερουσαλήμ Κυρ Ανθίμου - ή πιο σωστά του Γρηγορίου». «Το θαύμα του ‘21 δεν έγκειται στη στρατιωτική ήττα της Τουρκιάς -πράγμα ευκολότερο -αλλά στο (ως εκ θαύματος) σώσιμο του από την εχθρότητα των κοτζαμπάσηδων, των λογίων και του Κλήρου.»

Γιάννης Σκαρίμπας

Το '21 και η αλήθεια (ΤΟΜΟΣ Α΄, ΑΡΧΕΙΟ DJVU, 2 MB)

Το '21 και η αλήθεια (ΤΟΜΟΣ Β΄, ΑΡΧΕΙΟ DJVU, 3 MB)

Το '21 και η αλήθεια (ΤΟΜΟΣ Γ΄, ΑΡΧΕΙΟ DJVU, 3 MB)

Η τράπουλα (συμπλήρωμα του Α΄ και Β' τόμου του έργου "το '21 και η αλήθεια"), ΑΡΧΕΙΟ DJVU ~ 1 MB

Κατεβάστε το κι από ΕΔΩ Giannis_Skarimpas_-_to_1821_kai_i_alithia

Το '21 και η αριστοκρατία του

Το '21 και η αριστοκρατία του

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Αν ο μόνος σκοπός που αξίζει τον κόπο κανείς να γεννηθεί, είναι η λεφτεριά, και μόλις γεννηθεί του την υποθηκεύσουν τα συμφέροντα, τι άλλο του απομένει αν όχι η επανάσταση; (ο συγγραφέας). Μεταξύ δουλείας και δουλείας δεν υπάρχει καμμιά διαφορά. Με το να κάμεις μιαν επανάσταση κι αποτινάξεις το ζυγό, δεν έκαμες τίποτα. Το ‘21 αυτό έκαμε. Το να μην ξαναεμπέσεις σε ζυγό-αυτό είναι επανάσταση. (ο συγγραφέας). Το θαύμα του ‘21 δεν έγκειται στη στρατιωτική ήττα της Τουρκίας-πράγμα ευκολώτερο-αλλά στο (ως εκ θαύματος) σώσιμό του από την εχθρότητα των κοτζαμπάσηδων, των λογίων και του Κλήρου. (ο συγγραφέας). Ο κατά μόνο, το γένος και το θρήσκευμά του διαφέρων είναι ένας άγιος, μπρος στον κατά μόνο το “κατεστημένο” του διαφέροντα. Οι Τούρκοι δεν ήσαν οι χειρότεροι… Ο ελληνικός λαός δε θάκανε την επανάσταση για ν’αποκαταστήσει και πολιτικά τους κοτζαμπάσηδες. Οι λέγοντες ότι η Επανάσταση ήταν μόνον Εθνική, ή είναι αδιάβαστοι, ή δε μας λένε την αλήθεια. Σκοτώνοντας τους Τούρκους ήξερε ότι σκοτώνει το σύμμαχο των κοτζαμπάσηδων. Χωρίς τον αφανισμό πρώτα αφτουνού, δεν μπόραε να ξεπάτωνε τους άλλους. Το ότι σ’αυτό η Επανάσταση γελάστηκε, δεν πάει ναπεί διόλου ότι τους εφείσθη. Θα τους πέρναε εν στόματι μαχαίρας, Το ότι νόμισε ότι για τούτο είχε καιρό, αυτό την έφαγε… Η Επανάσταση απότυχε… (ο συγγραφέας). Το Εικοσιένα,όπως το ξέρουμε μέσα από την επίσημη ιστορική παράδοση,μοιάζει με τ’αναστραμμένο είδωλο που βλέπουμε να καθρεφτίζεται στα θαμπά νερά μιας λίμνης. Είναι βέβαια η ίδια εικόνα, μα δοσμένη από την ανάποδη. Για να γνωρίσει κανείς τ’αληθινό Εικοσιένα πρέπει να σκύψει πάνω σ’άλλα κείμενα, σ’εκείνα που προετοίμασαν το σηκωμό, σ’αυτά που γράφτηκαν όσο βρόνταγε το καρυοφύλλι κι άστραφτε το γιαταγάνι και στ’απομνημονεύματα των αγωνιστών -του Μακρυγιάννη,του Κασομούλη, του Κολοκοτρώνη,του Φωτάκου,του Σπυρομήλιου, του Περραιβού, του Σπηλιάδη και τόσων άλλων. Δύο ήταν τα Εικοσιένα: Το ένα του λαού και των πιο προοδευτικών ανθρώπων εκείνου του καιρού, το άλλο των κοτζαμπάσηδων και των πολιτικάντηδων. Του πρώτου οι ρίζες αντλούνε τους χυμούς τους από τα “Δίκαια του ανθρώπου” του Ρήγα Βελεστινλή, πάνω στ’άλλο πέφτει βαρύς ο ίσκιος της “Πατρικής Διδασκαλίας” του Μακαριωτάτου Πατριάρχη της Αγίας Πόλης Ιερουσαλήμ Κυρ Ανθίμου ή πιο σωστά του Γρηγορίου.

Γιάννης Σκαρίμπας

Το '21 και η αριστοκρατία του (ΑΡΧΕΙΟ DJVU, 1 MB)

Εξεγερμένες Πόλεις

Εξεγερμένες Πόλεις

Από το Δικαίωμα στην Πόλη στην Επανάστασταση της πόλης

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Από παλιά, προτού εμφανιστεί το πρόσφατο κίνημα των πλατειών και του «Occupy» οι πόλεις αποτελούν βασικές εστίες πολιτικών επαναστάσεων όπου αναπτύσσονται βαθύτερα ρεύματα κοινωνικής και πολιτικής αλλαγής. Ως εκ τούτου έχουν αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένου στοχασμού σχετικά με την ύπαρξη εναλλακτικών μορφών οργάνωσης της ζωής και της κοινωνίας. Ταυτόχρονα όμως είναι και κέντρα συσσώρευσης κεφαλαίου και συνεπώς πεδίο αγώνων για το ποιος έχει δικαίωμα στην πόλη και ποιος καθορίζει τελικά την ποιότητα και την οργάνωση της καθημερινής ζωής: οι υπερεργολάβοι και οι επενδυτές ή ο λαός; Το βιβλίο Εξεγερμένες Πόλεις θέτει την πόλη στο επίκεντρο της πάλης του κεφαλαίου και της πάλης των τάξεων, εξετάζοντας περιπτώσεις από το Γιοχάνεσμπουργκ μέχρι τη Βομβάη και από τη Νέα Υόρκη μέχρι την Αθήνα, αλλά και το πρόσφατο κίνημα καταλήψεων και πλατειών σε μεγαλουπόλεις σε όλο τον κόσμο. Ερευνώντας κοινωνικά και ταξικά πιο δίκαιους και φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους με τους οποίους οι πόλεις μπορούν να αναδιοργανωθούν, ο David Harvey υποστηρίζει ότι ταυτόχρονα μπορούν να αποτελέσουν και κέντρα πάλης για την ανατροπή του καπιταλισμού. Ένα σημαντικό βιβλίο για τους αγώνες και τις ιδέες που αναπτύσσονται στο πεδίο της πόλης, του χώρου και του περιβάλλοντος· μια ταξική και αντικαπιταλιστική ματιά στα κινήματα πόλης.

DAVID HARVEY

ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΕ ΑΡΧΕΙΟ PDF, 5 ΜΒ

Δικαίωμα στην πόλη

Δικαίωμα στην πόλη Χώρος και πολιτική ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ [...] Το δικαίωμα στην πόλη δεν αποτελεί απλώς μια διατύπωση του αιτήματος για γενικευμένη προσβασιμότητα στα αγαθά και τις υπηρεσίες που προσφέρει η πόλη. Δεν αποτελεί μια αναδιατύπωση του αιτήματος της δίκαιης αναδιανομής, που μπορεί απότην έμφαση στο εισόδημα να μετατοπιστεί και σε μια διεκδίκηση του χώρου. Μια τέτοια προοπτική, παρότι μπορεί να εκφράζει συγκεκριμένους αγώνες στην πόλη που υπήρξαν και υπάρχουν, δεν αμφισβητεί τη θεμελιώδη ποσοτικοποίηση του χώρου στην οποία βασίζεται η αλλοτριωτική εξάπλωση του αστικού. Το δικαίωμα στην πόλη αναφέρεται σε μια διαφορετική κοινωνία πόλης σε μια διαφορετική αστική συνθήκη. Στην νέα κεντρικότητα του παιχνιδιού αντιστοιχεί η επανάδειξη της πόλης ως έργου, έργου που θα παράγεται συλλογικά από τους κατοίκους της. Η πόλη-έργο είναι μια πόλη που επανασυλλέγει τις διασκορπισμένες διαφορές, επιτρέπει πολλαπλές χρήσεις του χρόνου, άρα περιλαμβάνει πολλές ρυθμικότητες, και ενεργοποιεί την επινοητικότητα της φαντασίας ως δύναμη μετασχηματιστική. Η πόλη-έργο συνιστά δυναμική συνθήκη ανάπτυξης του διχαιώματος στην πόλη. Ουτοπία και πραγματικότητα μαζί, αποτελεί μια διαδικασία εκδίπλωσης της ανθρώπινης χειραφέτησης, και όχι έναν σκοπό-τέλος της αστικής συνθήκης. [...] Henry Lefebvre ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΕ ΑΡΧΕΙΟ DJVU, 2 MB

Καρλ Μαρξ: Αποτελέσματα της άμεσης διαδικασίας παραγωγής

Καρλ Μαρξ: Αποτελέσματα της άμεσης διαδικασίας παραγωγής

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζονται μεταφρασμένα τμήματα από το γνωστό ως «VI Κεφάλαιο - Αποτελέσματα της άμεσης παραγωγικής διαδικασίας» του Κ. Μαρξ. Το χειρόγραφο κείμενο αποτελεί μέρος των εργασιών του Μαρξ που γράφτηκαν στο διάστημα μεταξύ 1863 και της πρώτης έκδοσης του «Κεφαλαίου» (1867) και βρίσκεται μαζί με πολλά άλλα ανέκδοτα χειρόγραφα του στο Ινστιτούτο Μάρξ Ένγκελς στη Μόσχα.1 Πρωτοδημοσιεύτηκε από το ίδιο Ινστιτούτο το 1933. Η μετάφραση ακολουθεί το κείμενο της γερμανικής έκδοσης, Karl Marx «Resultate des unmittelbaren Produktionsprozesses», Verlag Neue Kritik, Frankfurt a. M. 1969 - Archiv Sozialistischer Literatur 17. Ελπίζοντας σε μία συζήτηση και σε μεταφραστικά ζητήματα των έργων του Κ. Μαρξ, αλλά όχι μόνο σ' αυτό, χρησιμοποιήσαμε για την απόδοση ορισμένων παγιωμένων πια δρων, που κατά τη γνώμη μας δεν αποδίδουν σωστά τους πρωτότυπους, την «ιστορική» τους μετάφραση π.χ. υπεραξία για Mehrwert αντί κι άλλη αξία, συσσώρευση για Akkumulation αντί επισώρευση, επιφυλασσόμενοι να επανέλθουμε άλλοτε σε τέτοιου είδους μεταφραστικά ζητήματα.

Καρλ Μαρξ

Μαρξ Κ. Αποτελέσματα της άμεσης διαδικασίας παραγωγής ή
Μαρξ Κ. Αποτελέσματα της άμεσης διαδικασίας παραγωγής

Δείτε κι ΕΔΩ

Αποτελέσματα της άμεσης παραγωγικής διαδικασίας (απόσπασμα)

μετάφραση Ζαχαρίας Δεμαθάς

Ο μεταφραστής του κειμένου που δημοσιεύεται εδώ είχε στη διάθεση του τη μετάφραση Ολόκληρου του έργου, που πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Α Συνέχεια και θέλει να τονίσει ότι παραδέχεται από τώρα τις αδυναμίες της μετάφρασης, που με βεβαιότητα θα διαπιστώσουν οι αναγνώστες, με την πεποίθηση ότι το επίπεδο μετάφρασης τέτοιων έργων, που και στο πρωτότυπο τους ακόμα αποτελούνται από σημειώσεις, δεν μπορεί να διαφέρει σημαντικά από το γενικό επίπεδο της συζήτησης πάνω σ' αυτά τα θέματα.

Στο κείμενο χρησιμοποιήσαμε τα έξης σύμβολα: [ ]: = προσθήκη του μεταφραστή.

[ ]: = σημείωση των επιμελητών της γερμανικής έκδοσης. < >: = Έτσι στο κείμενο, συνήθως ακολουθεί στη μετάφραση η ελληνική απόδοση.

Οι αριθμοί στα αριστερά του κειμένου αναφέρονται στις σελίδες του χειρογράφου του Μαρξ.

** Η καπιταλιστική παραγωγή ως παραγωγή υπεραξίας

Η παραγωγική διαδικασία του κεφαλαίου, θεωρημένη από την πραγματική της πλευρά η θεωρημένη ως διαδικασία, όπου δια της χρήσιμης εργασίας δημιουργούνται με αξίες χρήσης νέες αξίες χρήσης είναι πριν απ' όλα πραγματική διαδικασία της εργασίας. Σαν τέτοια είναι και τα στοιχεία της, τα εννοιολογικά προσδιορισμένα στοιχεία της, τα ίδια μ' εκείνα της διαδικασίας της εργασίας γενικά, κάθε διαδικασίας της εργασίας, σ' οποιαδήποτε βαθμίδα της οικονομικής εξέλιξης κι οποιαδήποτε [κι αν είναι] η βάση του τρόπου παραγωγής όπου αυτή εξελίσσεται. Επειδή λοιπόν η πραγματική μορφή ή η μορφή των αντικειμενικών άξιων χρήσης, που αποτελούν το κεφάλαιο, η υλική του βάση, είναι αναγκαία η μορφή μέσων παραγωγής μέσα εργασίας και αντικείμενο εργασίας που χρησιμεύουν για την παραγωγή νέων προϊόντων, κι επειδή ακόμα στη διαδικασία κυκλοφορίας αυτές οι αξίες χρήσης ήδη βρίσκονται (στην αγορά) με τη μορφή εμπορευμάτων, άρα στην κατοχή των καπιταλιστών ως κατόχων εμπορευμάτων πριν λειτουργήσουν αντίστοιχα προς τον ειδικό τους σκοπό στη διαδικασία της εργασίας επειδή λοιπόν το κεφάλαιο στο βαθμό που παρουσιάζεται στους αντικειμενικούς όρους εργασίας ως προς την αξία χρήσης του αποτελείται από μέσα παραγωγής, πρώτες ύλες, βοηθητικές ύλες και μέσα εργασίας, εργαλεία, κτίρια, μηχανές κλπ., συνάγεται το συμπέρασμα ότι όλα τα μέσα παραγωγής αποτελούν <δυνάμει> κεφάλαιο, και στο βαθμό που λειτουργούν σαν μέσα παραγωγής αποτελούν <actu> πράξει κεφάλαιο. Το κεφάλαιο είναι έτσι ένα αναγκαίο στοιχείο της ανθρώπινης διαδικασίας της εργασίας γενικά, ανεξάρτητα από κάθε ιστορική της μορφή κι έτσι κάτι αιώνιο που καθορίζεται από τη φύση της ανθρώπινης εργασίας. Το ίδιο [συνάγεται το συμπέρασμα], επειδή η διαδικασία παραγωγής του κεφαλαίου είναι γενικά διαδικασία της εργασίας, η διαδικασία της εργασίας σαν τέτοια, ότι η διαδικασία εργασίας είναι αναγκαστικά σ' όλες τις κοινωνικές μορφές διαδικασία της εργασίας του κεφαλαίου. Επομένως το κεφάλαιο θεωρείται σαν ένα πράγμα που παίζει ορισμένο εμπράγματο ρόλο στη διαδικασία παραγωγής, ρόλο που του αποδίδεται επειδή είναι πράγμα. Είναι η ίδια η λογική που συμπεραίνει, ότι επειδή το χρήμα είναι από χρυσό ο χρυσός είναι αυτός καθ' εαυτός χρήμα, ότι επειδή η μισθωτή εργασία είναι εργασία, κάθε εργασία είναι αναγκαστικά μισθωτή εργασία. Δηλαδή η ταυτότητα αποδεικνύεται με το να διαπιστώνεται αυτό που είναι ταυτόσημο σε όλες τις διαδικασίες παραγωγής αντίθετα απ' ότι γίνεται με τις ειδικές διαφορές τους. Η ταυτότητα αποδεικνύεται με την αφαίρεση από τη διαφορά. Στα επόμενα του τμήματος αυτού θα επανέλθουμε αναλυτικότερα σ' αυτό το αποφασιστικά σημαντικό σημείο. Εδώ προς το παρόν μόνο αυτά:

Πρώτο: Τα εμπορεύματα, που αγόρασε ο καπιταλιστής για να τα καταναλώσει στη διαδικασία παραγωγής ως μέσα παραγωγής, η στη διαδικασία της εργασίας, είναι ιδιοκτησία του. Αυτά είναι στην πράξη μόνο το χρήμα του που μετασχηματίσθηκε σε εμπορεύματα και που είναι το ίδιο Ι μορφή] ύπαρξης του κεφαλαίου όσο όταν αυτό ήταν χρήμα· μάλιστα κατά ακόμα πιο έντονο τρόπο, εφ' όσον υπάρχουν σ' εκείνη τη μορφή, στην οποία λειτουργούν πραγματικά ως κεφάλαιο δηλαδή ως μέσο δημιουργίας αξίας, αξιοποίησης της αξίας δηλαδή πολλαπλασιασμού της. Αυτά τα μέσα παραγωγής είναι λοιπόν κεφάλαιο. Από την άλλη 0 καπιταλιστής έχει αγοράσει με το άλλο μέρος του προκαταβεβλημένου χρηματικού ποσού Ικανότητα προς εργασία, εργάτες, η όπως αναπτύχθηκε στο Κεφ. IV, αυτό που εμφανίζεται σαν ζωντανή εργασία. Κι αυτό του ανήκει το ίδιο όπως οι αντικειμενικοί όροι της διαδικασίας της εργασίας. Όμως, εδώ ισχύει παρ' όλα αυτά η ακόλουθη ειδική διαφορά: Η πραγματική εργασία είναι αυτή που 0 εργάτης δίνει πραγματικά στον <capitalist> καπιταλιστή σαν ισοδύναμο εκείνου του μέρους του κεφαλαίου που έχει μετασχηματισθεί σε αμοιβή της εργασίας, για την τιμή αγοράς της εργασίας. Είναι η διάθεση της ζωτικότητας του, η πραγματοποίηση των παραγωγικών ικανοτήτων της κίνησης του, κι όχι του καπιταλιστή, θεωρημένη σαν προσωπική λειτουργία, η εργασία είναι στην πραγματικότητα της, η λειτουργία του εργάτη κι όχι του καπιταλιστή, θεωρημένη από την άποψη της ανταλλαγής είναι αυτό που παίρνει 0 καπιταλιστής απ' αυτόν στη διαδικασία της εργασίας, κι όχι αυτό που του παραχωρεί ο καπιταλιστής στη διαδικασία της εργασίας. Αυτό, λοιπόν, αποτελεί μια αντίθεση στους αντικειμενικούς ορούς εργασίας, που μέσα στην ίδια τη διαδικασία εργασίας αντιπαρατίθενται σαν κεφάλαιο, κι έτσι σαν ύπαρξη του καπιταλιστή, στους υποκειμενικούς ορούς εργασίας, στην ίδια την εργασία η πολύ περισσότερο στον εργάτη που εργάζεται, θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς, λοιπόν, ότι και από την άποψη του καπιταλιστή και από την άποψη του εργάτη το μέσο παραγωγής, σαν ύπαρξη του κεφαλαίου, αντιπαρατίθεται στο άλλο δρα στοιχείο, στο οποίο έχει μετασχηματισθεί το προκαταβεβλημένο κεφάλαιο κι έτσι εμφανίζεται και έκτος της διαδικασίας της παραγωγής <δυνάμει> ως ειδική μορφή ύπαρξης του κεφαλαίου. Αυτό αναπτύσσεται περαιτέρω, όπως θα δειχθεί, εν μέρει λόγω της γενικής φύσης της διαδικασίας καπιταλιστικής αξιοποίησης (του ρόλου που παίζουν σ' αυτή τα μέσα παραγωγής απομυζώντας τη ζωντανή εργασία), εν μέρει από την ανάπτυξη του ειδικά καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής (οπού τα μηχανήματα κλπ. γίνονται οι πραγματικοί κυρίαρχοι επί της ζωντανής εργασίας). Γι αυτό κι αυτή η αχώριστη σύντηξη των αξιών χρήσης στη βάση της καπιταλιστικής παραγωγής, όταν το κεφάλαιο υπάρχει με τη μορφή των μέσων παραγωγής κι ο καθορισμός αυτών των μέσων παραγωγής, αυτών των πραγμάτων σαν κεφάλαιο, που είναι μια ορισμένη κοινωνική παραγωγική σχέση, ακριβώς όπως μέσα σ' αυτό τον τρόπο παραγωγής κι απ' αυτούς που κυριαρχούνται απ' αυτόν θεωρείται το προϊόν αυτό καθ' εαυτό σαν εμπόρευμα. Αυτό αποτελεί μια βάση για τον φετιχισμό των Πολιτικών Οικονομολόγων.

Δεύτερο: Τα μέσα παραγωγής εισέρχονται ως ορισμένα εμπορεύματα π.χ. ως μπαμπάκι, κάρβουνο, αδράχτια κλπ. από την κυκλοφορία στη διαδικασία της εργασίας. Εισέρχονται με τη μορφή της άξιας χρήσης που είχαν όταν ακόμα κυκλοφορούσαν ως εμπορεύματα. Άφοο μπουν στη διαδικασία, τότε λειτουργούν με τις αντίστοιχες προς τις αξίες χρήσης τους ιδιότητες που εμπράγματα τις χαρακτηρίζουν ως πράγματα, το βαμβάκι ως βαμβάκι κλπ. Όμως το μέρος του κεφαλαίου, που το ονομάζουμε μεταβλητό, συμπεριφέρεται διαφορετικά και μόνο ύστερα από την ανταλλαγή του με ικανότητα προς εργασία μετασχηματίζεται πραγματικά στο μεταβλητό μέρος του κεφαλαίου, θεωρούμενο ως προς την πραγματική του μορφή, το χρήμα αυτό το μέρος του κεφαλαίου, που ξοδεύει ο καπιταλιστής κατά την αγορά ικανότητας προς εργασία δεν παριστάνει παρά τα μέσα συντήρησης που βρίσκονται στην αγορά (η που ρίχθηκαν σ' αυτή < within centain terms> κάτω από ορισμένους όρους) και που υπεισέρχονται στην ατομική κατανάλωση του εργάτη. Το χρήμα είναι μόνο η μετασχηματισμένη μορφή αυτών των μέσων διαβίωσης που μόλις τα πάρει ο εργάτης το ξαναμετατρέπει σε μέσα διαβίωσης. Τόσο αυτός ο μετασχηματισμός όσο και η κατοπινή κατανάλωση αυτών των εμπορευμάτων ως αξιών χρήσης είναι μια διαδικασία, που δεν έχει άμεσα τίποτα να κάνει με την άμεση διαδικασία παραγωγής, σαφέστερα με τη διαδικασία της εργασίας, πολύ περισσότερο βρίσκεται έξω απ' αυτή. Το ένα μέρος του κεφαλαίου και μέσω αυτού το συνολικό κεφάλαιο, μετασχηματίζεται ακριβώς σε ένα μεταβλητό μέγεθος. Αντί χρήματος, ενός σταθερού αξιακού μεγέθους η των μέσων διαβίωσης στα οποία παριστάνεται το ίδιο και που είναι επίσης σταθερό αξιακό μέγεθος, ανταλλάσσεται αντίθετα, η ζωντανή ικανότητα προς εργασία, που δημιουργεί αξία και που, ως στοιχείο που δημιουργεί αξία, μπορεί να είναι μεγαλύτερο η μικρότερο. Μπορεί να παρασταθεί σαν μεταβλητό μέγεθος και γενικά σ' όλες τις περιστάσεις εισέρχεται στη διαδικασία παραγωγής ως συντελεστής μόνο ως ένα ρέον, γενόμενο και γι' αυτό <within different limits> περιεχόμενο εντός διαφορετικών ορίων γενόμενο μέγεθος αντί ενός γεννηθέντος. Μπορεί, βέβαια, τώρα η κατανάλωση των μέσων διαβίωσης από τους ίδιους τους εργάτες να θεωρείται στην πραγματικότητα μέσα στη διαδικασία εργασίας (να συμπεριλαμβάνεται σ' αυτή) όπως η κατανάλωση των <matieres instrumentales> εργαλειακών υλικών από τις μηχανές που π.χ. συμπεριλαμβάνεται σ' αυτές, έτσι ώστε ο εργάτης να εμφανίζεται μόνο σαν εργαλείο που το έχει αγοράσει ο καπιταλιστής, και το όποιο για να λειτουργήσει στη διαδικασία της εργασίας, πρέπει να καταναλώσει επιπρόσθετα μια ορισμένη μερίδα μέσων συντήρησης σαν τα δικά του <matieres instrumentales> εργαλειακά υλικά. Αυτό γίνεται περισσότερο η λιγότερο ανάλογα με την έκταση και τη βαναυσότητα της εκμετάλλευσης του εργάτη. Παρ' όλα αυτά δεν εμπεριέχεται εννοιολογικά κατά τόσο περιορισμένο τρόπο στη σχέση του κεφαλαίου (περισσότερα θα δούμε στο [2 ]* κατά την αναπαραγωγή ολόκληρης της σχέσης). Ο εργάτης καταναλώνει κατά μέσο όρο τα μέσα διαβίωσης κατά τη διακοπή της άμεσης διαδικασίας της εργασίας, ενώ η μηχανή τα δικά της κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της (ζώο;). "Αν όμως τώρα θεωρήσουμε το σύνολο της εργατικής τάξης, ένα μέρος αυτών των μέσων διαβίωσης καταναλώνεται από μέλη των οικογενειών που είτε δεν εργάζονται ακόμα, είτε δεν εργάζονται πια. Στην πράξη η διαφορά μεταξύ ενός εργάτη και μιας μηχανής, σ' ότι άφορα τα <matieres instrumentales> εργαλειακά υλικά, μπορεί να αναχθεί, πραγματικά, ως προς την κατανάλωση τους, στη διαφορά μεταξύ ζώου και μηχανής. Όμως αυτό δεν είναι αναγκαίο και γι' αυτό δεν ανήκει στον εννοιολογικό προσδιορισμό του κεφαλαίου. Πάντως εκείνο το μέρος του κεφαλαίου που έχει ξοδευθεί στους μισθούς της εργασίας εμφανίζεται τυπικά, μόλις πάρει την πραγματική του μορφή, εκείνης των μέσων διαβίωσης που υπεισέρχεται στην κατανάλωση του εργάτη, σαν ένα μέρος που δεν ανήκει πια στον καπιταλιστή αλλά στον εργάτη. Η μορφή της αξίας χρήσης που κατέχει, λοιπόν, αυτός ως εμπόρευμα πριν μπει στη διαδικασία παραγωγής ως μέσα διαβίωσης είναι επομένως εντελώς διαφορετική από τη μορφή που παίρνει μέσα σ' αυτήν τη διαδικασία, που είναι [η μορφή] της εργατικής δύναμης που εκφράζεται εργαζομένη, συνεπώς της ίδιας της ζωντανής εργασίας. Αρα αυτό κάνει να διαφέρει το μέρος αυτό του κεφαλαίου ειδικά απ' 464 αυτό || που υπάρχει με τη μορφή των μέσων παραγωγής κι αυτό πάλι αποτελεί μια αιτία γιατί στη βάση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής τα μέσα παραγωγής εμφανίζονται κατά προεξέχουσα έννοια σαν κεφάλαιο αυτό καθ' εαυτό διαφορετικά και σε αντίθεση με τα μέσα διαβίωσης. Η εντύπωση αυτή αν παραβλέψουμε αυτά που πρέπει να αναπτυχθούν αργότερα σβήνει [από το γεγονός] ότι η μορφή της αξίας χρήσης, στην οποία ενυπάρχει το κεφάλαιο στο τέλος της διαδικασίας της παραγωγής, είναι εκείνη του προϊόντος, [και από το γεγονός ότι] αυτό το προϊόν υπάρχει στη μορφή των μέσων παραγωγής ως μέσων διαβίωσης, δηλαδή υπάρχουν αμφότερα ως κεφάλαιο στον ίδιο βαθμό και επομένως υπάρχουν σε αντίθεση με τη ζωντανή ικανότητα προς εργασία.

Ας έλθουμε τώρα στη διαδικασία αξιοποίησης.

Ως προς την ανταλλακτική αξία φαίνεται πάλι η διαφορά μεταξύ του εμπορεύματος και του κεφαλαίου που βρίσκεται στην κατάσταση της διαδικασίας αξιοποίησης.

Η ανταλλακτική αξία του κεφαλαίου που υπεισέρχεται στη διαδικασία παραγωγής είναι μικρότερη από την ανταλλακτική αξία του κεφαλαίου που ρίχθηκε στην αγορά η είχε προκαταβληθεί γιατί είναι μόνο η άξια των εμπορευμάτων, που μπαίνουν στη διαδικασία ως μέσα παραγωγής δηλαδή η αξία του σταθερού μέρος του κεφαλαίου που μπαίνει στη διαδικασία της παραγωγής ως αξία. Αντί της αξίας του μέρους του μεταβλητού κεφαλαίου έχουμε τώρα την αξιοποίηση ως διαδικασία, την εργασία που βρίσκεται <in actu> πράξει στην κατάσταση αξιοποίησης, που διαρκώς αυτοπραγματοποιείται ως αξία, αλλά και που συνεχώς προχωρά πέρα από τις αξίες που έχουν τεθεί σε μια δημιουργία αξιών.

Σ' ότι άφορα τώρα κατ' αρχή τη διατήρηση της παλιάς αξίας, του μέρους της αξίας του σταθερού μέρους, αυτή εξαρτάται από: το ότι η άξια των μέσων παραγωγής που υπεισέρχονται στη διαδικασία δεν είναι μεγαλύτερη απ' όσο χρειάζεται, άρα τα εμπορεύματα, απ' ότι κι αν αποτελούνται, περιλαμβάνουν αντικειμενοποιημένο μόνο τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας για το σκοπό της παραγωγής, π.χ. τα κτίρια, τα μηχανήματα κλπ., κι είναι υπόθεση του καπιταλιστή να προσέξει κατά την αγορά αυτών των μέσων παραγωγής να έχουν ως αξία χρήσης την <average> μέση ποιότητα που αντιστοιχεί στη δημιουργία του προϊόντος, είτε ως πρώτη ύλη είτε ως μηχανές κλπ., δηλαδή να λειτουργούν με την <average> μέση ποιότητα και να μην παρεμβάλουν στην εργασία, τον ζωντανό συντελεστή, ασυνήθιστα εμπόδια π.χ. ποιότητα της πρώτης όλης και [πράγμα] που ανήκει στα ίδια να μην μεταδίδουν τα χρησιμοποιούμενα μηχανήματα κλπ. πάνω από την <average dechet> μέση φθορά στα εμπορεύματα. Ολα αυτά είναι υπόθεση του καπιταλιστή. Άλλα όμως, η διατήρηση της αξίας του σταθερού κεφαλαίου εξαρτάται, εκτός απ' αυτά, απ' το αν καταναλώνεται κατά το δυνατόν παραγωγικά, απ' το αν υπάρχει σπατάλη, γιατί τότε θα περιλαμβάνονταν στο προϊόν ένα μεγαλύτερο μέρος αντικειμενοποιημένης εργασίας απ' ότι είναι κοινωνικά αναγκαίο. Αυτό εξαρτάται κατά ένα μέρος από τους ίδιους τους εργάτες, κι εδώ αρχίζει η Εποπτεία του καπιταλιστή (ξέρει αυτός να κατοχυρώνεται απέναντι σ' αυτά με την <task work> εργασία κατ' αποκοπή και τις κρατήσεις από το μισθό). Πάρα πέρα [φροντίζει] η εργασία να γίνεται τακτικά και με σκοπιμότητα, η μετατροπή των μέσων παραγωγής σε προϊόν να γίνεται σωστά, η αξία χρήσης, που αποτελεί τον σκοπό, να καταλήγει να είναι και αποτέλεσμα σε επιτυχημένη μορφή. Εδώ πάλι παίζει το ρόλο της η εποπτεία και η πειθαρχία του καπιταλιστή. Πρέπει τέλος [να φροντίζει] η διαδικασία παραγωγής να μην διαταράσσεται, να μην διακόπτεται και να προχωρεί προς το προϊόν μέσα στην προθεσμία (χρονικό διάστημα) που καθορίζεται από τη φύση της διαδικασίας της εργασίας και τους αντικειμενοποιημένους όρους της. Αυτό εξαρτάται, εν μέρει, από τη συνέχεια της εργασίας, που εμφανίζεται με την καταπιταλιστική παραγωγή · αλλά και εν μέρει από εξωτερικές μη ελεγχόμενες συμπτώσεις. Στο βαθμό αυτό, σε κάθε διαδικασία παραγωγής, εμφανίζεται για τις αξίες που υπεισέρχονται σ' αυτή έ'να ρίσκο, ένα ρίσκο στο όποιο 1) αυτές βρίσκονται εκτεθειμένες και εκτός της διαδικασίας παραγωγής και το οποίο 2) χαρακτηρίζει κάθε διαδικασία παραγωγής, όχι μόνο εκείνη του κεφαλαίου. (Το κεφάλαιο αμύνεται σ' αυτά με ενώσεις. Ο άμεσος παραγωγός που εργάζεται με τα δικά του μέσα παραγωγής βρίσκεται εκτεθειμένος στο ίδιο ρίσκο. Αυτό δεν είναι τίποτα το χαρακτηριστικό για την καπιταλιστική παραγωγή. "Αν στην καπιταλιστική παραγωγή αυτό το ρίσκο το αναλαμβάνει ο καπιταλιστής, αυτό [γίνεται] μόνο γιατί αυτός έχει σφετερισθεί την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής.

Σ' ότι άφορα τώρα τον ζωντανό παράγοντα της διαδικασίας αξιοποίησης, έτσι 1) η άξια του μεταβλητού κεφαλαίου διατηρείται με την αντικατάσταση του, την αναπαραγωγή του, δηλαδή με το να προστεθεί στα μέσα παραγωγής μια τόσο μεγάλη ποσότητα εργασίας όση ήταν η αξία του μεταβλητού κεφαλαίου η του μισθού εργασίας - α) Μια <increment> αύξηση της αξίας του, η δημιουργία υπεραξίας, με το να αντικειμενοποιείται στο προϊόν μια πρόσθετη ποσότητα εργασίας, ένα πλεόνασμα ποσότητας εργασίας πάνω απ' αυτή που περιλαμβάνεται στο μισθό της εργασίας.

Σ' αυτό αντιστοιχεί η διαφορά μεταξύ της αξίας χρήσης του προκαταβεβλημένου κεφαλαίου η των εμπορευμάτων, στα οποία ενυπάρχει, και στη μορφή της 465 αξίας χρήσης του κεφαλαίου στη διαδικασία της εργασίας· η διαφορά μεταξύ της ανταλλακτικής αξίας του προκαταβεβλημένου κεφαλαίου και της εμφάνισης της ανταλλακτικής αξίας του κεφαλαίου στη διαδικασία αξιοποίησης, ώστε εκεί να υπεισέρχεται στη διαδικασία το μέσο παραγωγής, το σταθερό κεφάλαιο, στην ίδια μορφή της άξιας χρήσης που είχαν προηγουμένως τα εμπορεύματα, από τα όποια αποτελείται, ενώ στη θέση των ετοίμων αξιών χρήσης, από τις οποίες αποτελείτο το μεταβλητό κεφάλαιο, μπαίνει o ζωντανός παράγοντας, της αύτοαξιοποιούμενης στις νέες αξίες χρήσης εργατικής δύναμης, της πραγματικής εργασίας. Κι ότι εδώ η άξια των μέσων παραγωγής, του σταθερού κεφαλαίου, μπαίνει σαν τέτοια στη διαδικασία αξιοποίησης, ενώ η αξία του μεταβλητού κεφαλαίου δεν μπαίνει καθόλου σ' αυτή, αλλά αντικαθίσταται από τη δραστηριότητα που δημιουργεί αξία, από τη δραστηριότητα που υπάρχει ως διαδικασία αξιοποίησης του ζωντανού παράγοντα.

Για να δημιουργεί ο χρόνος εργασίας του εργάτη αξία σε σχέση με τη διάρκεια του, πρέπει να είναι κοινωνικά αναγκαίος χρόνος εργασίας. Δηλαδή ο εργάτης πρέπει να καταβάλει σε έναν ορισμένο χρόνο την κανονική κοινωνική ποσότητα αποτελεσματικής εργασίας. Γι αυτό και ο καπιταλιστής τον αναγκάζει να έχει η εργασία του τουλάχιστον τον κανονικό κοινωνικό μέσο βαθμό έντασης. Επομένως θα προσπαθήσει αυτός να τον αυξήσει όσο γίνεται περισσότερο από το ελάχιστο αυτό, και θα προσπαθήσει να αποσπάσει απ' αυτόν, μέσα σ' έναν ορισμένο χρόνο, όσο περισσότερη εργασία είναι δυνατόν, γιατί κάθε εντατικοποίηση της εργασίας πάνω από το μέσο βαθμό δημιουργεί γι' αυτόν υπεραξία, θα προσπαθήσει, ακόμα, να παρατείνει τη διαδικασία της εργασίας, όσο γίνεται περισσότερο, πέρα από τα όρια εντός των οποίων θα πρέπει να καταβληθεί εργασία, ώστε να αντικατασταθεί η αξία του μεταβλητού κεφαλαίου, ο μισθός της εργασίας. Με δοσμένη την ένταση της διαδικασίας της εργασίας θα προσπαθήσει να μεγαλώσει τη διάρκεια της, με δοσμένη τη διάρκεια της ίδιας θα προσπαθήσει να αυξήσει κατά το δυνατόν την ένταση της. Ο καπιταλιστής αναγκάζει τον εργάτη να δίνει στην εργασία του τον κανονικό βαθμό έντασης κι αν γίνεται έναν ψηλότερο βαθμό, και τον αναγκάζει να παρατείνει τη διαδικασία εργασίας του όσο γίνεται περισσότερο από τη χρονική διάρκεια που χρειάζεται για να αντικατασταθεί ο μισθός εργασίας.

Μ' αυτόν τον ιδιάζοντα χαρακτήρα της καπιταλιστικής διαδικασίας αξιοποίησης υφίσταται και η πραγματική μορφή του κεφαλαίου στη διαδικασία παραγωγής, η μορφή της της αξίας χρήσης κι άλλη τροποποίηση. Πρώτον τα μέσα παραγωγής πρέπει να υπάρχουν σε ένα πλήθος που να είναι ικανό να απορροφήσει όχι μόνο την αναγκαία εργασία αλλά και την πλεονάζουσα εργασία. Δεύτερο η ένταση και η έκταση της διαδικασίας της εργασίας μεταβάλλονται.

Τα μέσα παραγωγής, που χρησιμοποιεί ο εργάτης στην πραγματική διαδικασία της εργασίας, είναι βέβαια ιδιοκτησία του καπιταλιστή κι αντιπαρατίθενται ως κεφάλαιο στην εργασία του, που αποτελεί τη δική του έκφραση ζωής, έτσι όπως αναπτύχθηκε προηγούμενα. Από την άλλη όμως αυτός είναι που τα χρησιμοποιεί στην εργασία του. Μεταχειρίζεται στην πραγματική διαδικασία της εργασίας τα μέσα εργασίας ως οδηγούς της δουλειάς του και το αντικείμενο της εργασίας ως την όλη στην οποία αποτυπώνεται η εργασία του. Μ' αυτόν τον τρόπο μετασχηματίζει ακριβώς τα μέσα παραγωγής στη σκόπιμη μορφή του προϊόντος. Το πράγμα όμως παρουσιάζεται αλλιώτικα από την άποψη της διαδικασίας αξιοποίησης. Δεν είναι ο εργάτης που χρησιμοποιεί τα μέσα παραγωγής, αλλά τα μέσα παραγωγής που χρησιμοποιούν τον εργάτη. Δεν είναι η ζωντανή εργασία του αυτοπραγματοποιείται στην αντικειμενοποιημένη σαν στο αντικειμενικό της όργανο αλλά είναι η αντικειμενοποιημένη εργασία που διατηρείται και πολλαπλασιάζεται με την απομύζηση της ζωντανής και με τον τρόπο αυτό γίνεται αυτοαξιοποιούμενη αξία, γίνεται κεφάλαιο και λειτουργεί σαν τέτοιο. Τα μέσα παραγωγής εμφανίζονται τώρα μόνο ως απομυζητές μιας όσο γίνεται μεγαλύτερης ποσότητας ζωντανής εργασίας. Η ζωντανή εργασία εμφανίζεται τώρα μόνο ως το μέσο αξιοποίησης υπαρχουσών άξιων, και επομένως [ως το μέσο) της κεφαλαιοποίησης τους. Και, ανεξάρτητα απ' αυτά που αναπτύχθηκαν προηγούμενα, ακριβώς γι' αυτό, ξαναπαρουσιάζονται τα μέσα παραγωγής <eminemment> κατεξοχήν αντιμέτωπα με τη ζωντανή εργασία ως ύπαρξη του κεφαλαίου και μάλιστα τώρα σαν κυριαρχία της πεθαμένης, της νεκρής εργασίας επί της ζωντανής. Ακριβώς επειδή δημιουργεί αξία η ζωντανή εργασία ενσωματώνεται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αξιοποίησης στην αντικειμενοποιημένη. Η εργασία ως καταπόνηση ως διάθεση ζωτικότητας αποτελεί την προσωπική δραστηριότητα του εργάτη. Άλλα η εργασία του εργάτη που δημιουργεί αξία, που βρίσκεται στη διαδικασία αντικειμενοποίησής της από τη στιγμή που αυτός μπει στη διαδικασία παραγωγής είναι η ίδια ένας τρόπος ύπαρξης της αξίας του κεφαλαίου, βρίσκεται ενσωματωμένη σ' αυτή. Αυτή η δύναμη που διατηρεί την αξία και που δημιουργεί νέα αξία είναι έτσι δύναμη του κεφαλαίου κι εκείνη η διαδικασία παρουσιάζεται ως διαδικασία αυτοαξιοποίησής του κι ακόμα περισσότερο ως πτώχευση του εργάτη, που δημιουργεί ταυτόχρονα και αξία που ο ίδιος έχει δημιουργήσει, ως ξένη προς αυτόν αξία. II Στη βάση της καπιταλιστικής παραγωγής η ικανότητα αυτή της αντικειμενοποιημένης εργασίας, να μετασχηματίζεται σε κεφάλαιο δηλαδή να μετασχηματίζει τα μέσα παραγωγής σε μέσα διεύθυνσης και εκμετάλλευσης της ζωντανής εργασίας, εμφανίζεται σαν σύμφυτη [ιδιότητα] σ' αυτό καθ' εαυτό (καθώς βρίσκεται άλλωστε <δυνάμει> συνδεδεμένη μαζί τους), αδιαχώριστη απ' αυτά κι έτσι σαν ιδιότητα σύμφυτη σ' αυτά, ως πράγματα ως αξίες χρήσης ως μέσα παραγωγής. Επομένως αυτά εμφανίζονται σαν κεφάλαιο αυτό καθ' εαυτό και άρα το κεφάλαιο, που εκφράζει μια συγκεκριμένη παραγωγική σχέση, μία ορισμένη κοινωνική σχέση, στην οποία έρχονται μέσα στην παραγωγή οι κάτοχοι των όρων παραγωγής με τις ζωντανές ικανότητας προς εργασία, σαν ένα πράγμα. Ακριβώς, όπως εμφανίζεται η αξία σαν ιδιότητα ενός πράγματος και ο οικονομικός προσδιορισμός του πράγματος σαν εμπόρευμα, σαν η εμπράγματη ποιότητα του, ακριβώς όπως παρουσιάζεται η κοινωνική μορφή, που αποδόθηκε στην εργασία σε χρήμα, σαν ιδιότητα ενός πράγματος. 2) Πράγματι η κυριαρχία των καπιταλιστών επί των εργατών είναι μόνο η κυριαρχία των ανεξαρτητοποιημένων, των απέναντι στον εργάτη ανεξαρτητοποιημένων ορών εργασίας (οπού ανήκουν εκτός από τους αντικειμενικούς όρους της διαδικασίας της παραγωγής τα μέσα παραγωγής και οι αντικειμενικοί όροι της διατήρησης και δράσης της εργασιακής δύναμης, δρα τα μέσα διαβίωσης) πάνω στον ίδιο τον εργάτη, παρ' όλο που η σχέση πραγματοποιείται μόλις κατά την πραγματική διαδικασία της παραγωγής, που όπως είδαμε, είναι ουσιαστικά διαδικασία παραγωγής υπεραξίας, που συμπεριλαμβάνει τη διατήρηση της παλιάς αξίας, είναι διαδικασία αυτοαξιοποίησης του προκαταβεβλημένου κεφαλαίου. Στην κυκλοφορία ο καπιταλιστής και ο εργάτης αντιπαρατίθενται μόνο ως πωλητές εμπορευμάτων, αλλά μέσα από την ειδική διαφορετική φύση των ειδών των εμπορευμάτων, που πουλάνε οι μεν στους δε, ο εργάτης μπαίνει στη διαδικασία παραγωγής αναγκαστικά ως μέρος της άξιας χρήσης, της πραγματικής ύπαρξης και της αξιακής ύπαρξης του κεφαλαίου παρ' όλο που η σχέση αυτή πραγματοποιείται μόλις μέσα στη διαδικασία παραγωγής και [παρ' όλο] που, ο ως αγοραστής εργασίας υπάρχων μόνο <δυνάμει> καπιταλιστής, μόλις τότε γίνεται πραγματικός καπιταλιστής, όταν ο εργάτης, που με την πούληση της ικανότητας του προς εργασία ίσως έχει μετασχηματισθεί σε μισθωτό εργάτη, μόλις σ' αυτή τη διαδικασία περνάει κάτω από τη διεύθυνση του καπιταλιστή. Οι λειτουργίες που ασκεί ο καπιταλιστής είναι μόνο αυτές οι λειτουργίες του κεφαλαίου που ασκούνται με συνείδηση και θέληση της αυτοαξιοποιούμενης μέσα από την απομύζηση της ζωντανής εργασίας αξίας. Ο καπιταλιστής λειτουργεί μόνο ως προσωποποιημένο κεφάλαιο, ως το κεφάλαιο εν προσώπω, όπως ο εργάτης ως η προσωποποιημένη εργασία που του ανήκει σαν πόνος, σαν προσπάθεια, και που ανήκει στον καπιταλιστή ως ουσία που δημιουργεί και πολλαπλασιάζει πλούτο, όπως πράγματι εμφανίζεται σαν τέτοια, ως στοιχείο που είναι ενσωματωμένο μέσα στη διαδικασία παραγωγής στο κεφάλαιο, ως ο ζωντανός του, ο μεταβλητός παράγων. Η κυριαρχία του καπιταλιστή επί του εργάτη είναι γι' αυτό η κυριαρχία του πράγματος επί του ανθρώπου, της νεκρής εργασίας επί της ζωντανής, του προϊόντος επί του παραγώγου. Πράγματι τα εμπορεύματα, που γίνονται μέσα κυριαρχίας (αλλά μόνο ως μέσα κυριαρχίας του ίδιου του κεφαλαίου) επί του εργάτη, είναι απλά αποτελέσματα της διαδικασίας παραγωγής, είναι τα προϊόντα της. Πρόκειται για την ίδια ακριβώς σχέση στην υλική παραγωγή, στην πραγματική κοινωνική διαδικασία της ζωής γιατί αυτό είναι η διαδικασία παραγωγής που στην περιοχή της ιδεολογίας παριστάνεται στη θρησκεία, την αντιστροφή του υποκειμένου στο αντικείμενο κι ανάποδα. Αυτή η αντιστροφή, θεωρημένη ιστορικά, φαίνεται σαν το αναγκαίο σημείο διεύλευσης για να εξαναγκασθεί σε βάρος της πλειοψηφίας η δημιουργία πλούτου σαν τέτοιου, δηλαδή των αδυσώπητων παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνικής εργασίας, που μόνο αυτές μπορούν να αποτελέσουν την υλική βάση μιας ανθρώπινης κοινωνίας. Η διεύλευση μέσα απ' αυτή την αντιθετική μορφή είναι υποχρεωτική, ακριβώς όπως ο άνθρωπος πρέπει να διαμορφώνει απέναντι του τις πνευματικές του δυνάμεις θρησκευτικά σαν ανεξάρτητες δυνάμεις. Πρόκειται για τη διαδικασία αλλοτρίωσης της ίδιας του της εργασίας. Σ' αυτό ο εργάτης στέκεται από την αρχή ψηλότερα από τον καπιταλιστή στο βαθμό που ο τελευταίος βρίσκεται ριζομένος σ' αυτή τη διαδικασία αλλοτρίωσης και στο βαθμό που βρίσκει σ' αυτή την απόλυτη ικανοποίηση του, ενώ ο εργάτης ως θύμα της βρίσκεται αντίθετα από την αρχή σε μια σχέση εξέγερσης απέναντι της και την αισθάνεται σαν μια διαδικασία υποδούλωσης. Στο μέτρο που η διαδικασία παραγωγής είναι ταυτόχρονα και διαδικασία εργασίας και ο καπιταλιστής πρέπει να εκπληρώσει μια λειτουργία ως επόπτης και διευθυντής της, η δραστηριότητα του προσλαμβάνει || πράγματι ένα ειδικό ποικίλο περιεχόμενο. Άλλα και η ίδια διαδικασία εργασίας φαίνεται μόνο ως μέσο της διαδικασίας αξιοποίησης, ακριβώς όπως η αξία χρήσης του προϊόντος [φαίνεται] μόνο ως φορέας της ανταλλακτικής του αξίας. Η αυτοαξιοποίηση του κεφαλαίου η δημιουργία υπεραξίας είναι λοιπόν ο καθοριστικός, κυριαρχικός και επεκτεινόμενος σκοπός του καπιταλιστή, η απόλυτη ορμή και το περιεχόμενο της δράσης του· πράγματι μόνο η εκλογικευμένη ορμή και ο σκοπός του αποθησαυριστή, ένα εντελώς φτωχό και αφηρημένο περιεχόμενο, που κάνει τον καπιταλιστή να εμφανίζεται από την άλλη μεριά εξίσου πολύ υποδουλωμένος στη σχέση του κεφαλαίου, αν και από άλλη πλευρά, στον αντίθετο πόλο απ' τον εργάτη.

Η πρωταρχική σχέση, όπου ο <would be capitalist> υποψήφιος καπιταλιστής αγοράζει εργασία (κατά το κεφ. II μπορούμε να λέμε έτσι αντί Ικανότητα προς εργασία) από τον εργάτη, για να κεφαλαιοποιήσει τη χρηματική αξία και όπου ο εργάτης πουλάει την εργασία του, τη διάθεση της ικανότητας του προς εργασία για να μπορέσει να επιβιώσει, είναι η αναγκαία εισαγωγή και η συνθήκη περιλαμβάνεται καθ' αυτή στον εαυτό της η σχέση που τώρα έχει εξελιχθεί στην πραγματική διαδικασία της παραγωγής, όπου ο ιδιοκτήτης εμπορευμάτων γίνεται <capitalist> καπιταλιστής, προσωποιημένο κεφάλαιο και ο εργάτης απλή προσωποποίηση της εργασίας για το κεφάλαιο. "Όπως εκείνη η πρώτη σχέση, στα πλαίσια της οποίας αντιπαρατίθενται ο ένας στον άλλο φαινομενικά ως κάτοχοι εμπορευμάτων, είναι η προϋπόθεση, έτσι είναι αυτή, όπως θα δούμε παρακάτω, το αποτέλεσμα και το προϊόν της καπιταλιστικής διαδικασίας της παραγωγής. Άλλα κατόπιν οι δύο πράξεις πρέπει να διαχωριστούν. Η πρώτη ανήκει στην κυκλοφορία. Η δεύτερη αναπτύσσεται στη βάση της πρώτης μόλις στην πραγματική διαδικασίας της παραγωγής.

Η διαδικασία παραγωγής είναι άμεση ενότητα διαδικασίας εργασίας και διαδικασίας αξιοποίησης, όπως το άμεσο αποτέλεσμα της, το εμπόρευμα είναι άμεση ενότητα αξίας χρήσης και ανταλλακτικής αξίας. Όμως, η διαδικασία της εργασίας είναι μόνο μέσο της διαδικασίας αξιοποίησης και η διαδικασία αξιοποίησης είναι, σαν τέτοια, ουσιαστικά παραγωγή υπεραξίας, δηλαδή διαδικασία αντικειμενοποίησης απλήρωτης εργασίας. Μ' αυτά προσδιορίζεται ειδικά ο συνολικός χαρακτήρας της διαδικασίας παραγωγής.

Αν εξετάσουμε τη διαδικασία παραγωγής από δύο διαφορετικές άποψης 1) ως διαδικασία εργασίας, 2) ως διαδικασία αξιοποίησης, περιλαμβάνεται ήδη σ' αυτές το ότι αυτή είναι μόνο μία μοναδική αδιαίρετη διαδικασία εργασίας. Δεν δουλεύουν διπλά, μια φορά για να δημιουργήσουν ένα σκόπιμο προϊόν, μια αξία χρήσης, για να μετασχηματίσουν τα μέσα παραγωγής σε προϊόντα και την άλλη φορά για να δημιουργήσουν αξία και υπεραξία, για να αξιοποιήσουν την· αξία. Η εργασία προστίθεται μόνο με την ορισμένη, συγκεκριμένη, ειδική μορφή, τρόπο, τρόπο ύπαρξης, όπου είναι η καθορισμένη από το σκοπό, δραστηριότητα που μετασχηματίζει τα μέσα παραγωγής σ' ένα ορισμένο προϊόν, π.χ. αδράχτι και μπαμπάκι σε νήμα. Μόνο το γνέσιμο κλπ. είναι η εργασία που προστίθεται και μ' αυτή την πρόσθεση παράγεται συνεχώς όλο και περισσότερο νήμα. Μόνο αυτή η πραγματική εργασία προσθέτει αξία, στο μέτρο που έχει έναν κανονικό, ορισμένο βαθμό έντασης (η μετρά μόνο στο μέτρο που τον έχει αυτόν) και στο μέτρο που αυτή η πραγματική εργασία δεδομένης έντασης υλοποιείται στο προϊόν σε ποσότητες που μετριούνται με το χρόνο. "Αν η διαδικασία της εργασίας σταματούσε στο σημείο, όπου η ποσότητα της εργασίας που έχει προστεθεί με τη μορφή του γνέσιμου κλπ. = με την ποσότητα της εργασίας που περιλαμβάνεται στο μισθό εργασίας, δεν θα παράγονταν καθόλου υπεραξία. "Αρα η υπεραξία παριστάνεται σε ένα υπερπροϊόν, εδώ σαν ποσότητα νήματος μεγαλύτερη από την ποσότητα, της οποίας η αξία = με την αξία του μισθού εργασίας. Επομένως η διαδικασία της εργασίας εμφανίζεται ως διαδικασία αξιοποίησης με το να είναι η συγκεκριμένη εργασία, που έχει προστεθεί σ' αυτή, μια ποσότητα κοινωνικά αναγκαίας εργασίας (μέσω της έντασης της), που τίθεται = μιας ορισμένης ποσότητας μέσης κοινωνικής εργασίας, κι έτσι ώστε αυτή η ποσότητα να παριστάνει εκτός από αυτή που περιλαμβάνεται στο μισθό εργασίας και μία πρόσθετη ποσότητα. Πρόκειται για τον ποσοτικό υπολογισμό της ιδιαίτερης συγκεκριμένης εργασίας ως μέσης αναγκαίας κοινωνικής εργασίας, για έναν υπολογισμό στον οποίο αντιστοιχούν το πραγματικό στοιχείο, πρώτον της εργασίας κανονικής έντασης (ότι για την παραγωγή μιας ορισμένης ποσότητας προϊόντος χρησιμοποιείται μόνο ο αναγκαίος γι' αυτή κοινωνικός χρόνος εργασίας) και, η παράταση της διαδικασίας της εργασίας πέρα από τη διάρκεια που είναι αναγκαία για την αντικατάσταση της αξίας του μεταβλητού κεφαλαίου.

[II*** Η καπιταλιστική παραγωγή είναι παραγωγή της ειδικά καπιταλιστικής σχέσης παραγωγής]

Το προϊόν της καπιταλιστικής παραγωγής δεν είναι μόνο υπεραξία είναι και κεφάλαιο.

Κεφάλαιο είναι, όπως είδαμε, ΧΕΧ αύτοαξιοποιούμενη αξία, αξία που γεννά αξία.

Αρχικά το προκαταβεβλημένο άθροισμα χρημάτων η αξιών είναι, ακόμα και μετά το μετασχηματισμό του στους παράγοντες της διαδικασίας της εργασίας σε μέσα παραγωγής, σε σταθερό κεφάλαιο και σε ικανότητα προς εργασία, στην οποία έχει μετατραπεί το μεταβλητό κεφάλαιο, μόνο κεφάλαιο καθ' εαυτό, μόνο <δυνάμει> κεφάλαιο. Κι είναι ακόμα περισσότερο μόνο τέτοιο πριν μετατραπεί στους παράγοντες της πραγματικής διαδικασίας παραγωγής. Μόνο μέσα στα πλαίσια της, μέσω της πραγματικής ενσωμάτωσης της ζωντανής εργασίας στην αντικειμενοποιημένη μορφή ύπαρξης του κεφαλαίου, μόνο μέσω της πραγματικής απομύζησης πρόσθετης εργασίας μετασχηματίζεται, όχι μόνο αυτή η εργασία σε κεφάλαιο, αλλά μετασχηματίζεται το προκαταβεβλημένο άθροισμα δυνατού κεφαλαίου σε κεφάλαιο, ως προς τον προορισμό του, σε κεφάλαιο που δρα και που υπάρχει πραγματικά. Τι συνέβη κατά τη διάρκεια της συνολικής διαδικασίας; Ο εργάτης πούλησε τη διάθεση της ικανότητας του προς εργασία, για να αποκτήσει τα απαραίτητα μέσα διαβίωσης, έναντι μιας δεδομένης άξιας, που καθορίζεται από την αξία της ικανότητας του προς εργασία. Ποιο είναι το αποτέλεσμα, äv το παρατηρήσουμε; <Simplement> άπλα και <purement> καθαρά η αναπαραγωγή της ικανότητας προς εργασία. Τι έδωσε όμως γι' αυτό; Τη δραστηριότητα που δημιουργεί και πολλαπλασιάζει την αξία, την εργασία του. Βγαίνει, λοιπόν, από τη διαδικασία, fiv παραβλέψουμε τη φθορά της εργασιακής του δύναμης, όπως μπήκε σ' αυτή, ως μόνο υποκειμενική εργασιακή δύναμη, που θα πρέπει για να επιβιώσει να διατρέξει εκ νέου την ίδια διαδικασία.

Το κεφάλαιο αντίθετα δεν βγαίνει από τη διαδικασία όμως μπήκε σ' αυτή. Μόλις μέσα σ' αυτή μετασχηματίστηκε σε πραγματικό, σε αύτοαξιοποιούμενη αξία. Το συνολικό προϊόν είναι τώρα η μορφή στην Οποία υπάρχει ως πραγματοποιημένο κεφάλαιο και σαν τέτοιο βρίσκεται εκ νέου, ως ιδιοκτησία του καπιταλιστή, αντιμέτωπο προς την εργασία, ως ανεξάρτητη από αυτή την ίδια δημιουργημένη δύναμη. Αρα η διαδικασία παραγωγής ήταν όχι μόνο η διαδικασία αναπαραγωγής του, αλλά και διαδικασίας παραγωγής του ως κεφάλαιο. Πρώτα βρίσκονταν αντιμέτωπος με τους ορούς παραγωγής ως κεφάλαιο στο βαθμό που τους συναντούσε ανεξαρτητοποιημένης απ' αυτόν. Τώρα βρίσκεται αντιμέτωπος με το προϊόν της ίδιας του της εργασίας που το βρίσκει απέναντι του ως τα σε κεφάλαιο μετασχηματισμένα μέσα παραγωγής. Αυτό που [ήταν] προϋπόθεση, είναι τώρα το αποτέλεσμα της διαδικασίας παραγωγής.

Το ότι η διαδικασία παραγωγής δημιουργεί κεφάλαιο, είναι μέχρις εδώ μόνο μια άλλη έκφραση για το ότι αυτή έχει δημιουργήσει υπεραξία.

'Αλλά το πράγμα δεν σταματάει εδώ. Η υπεραξία επαναμετασχηματίζεται σε πρόσθετο κεφάλαιο, παρουσιάζεται σαν δημιουργία νέου κεφαλαίου η μεγενθυμένου κεφαλαίου. Έτσι το κεφάλαιο δημιούργησε κεφάλαιο, δεν πραγματοποιήθηκε μόνο ως κεφάλαιο. Η διαδικασία συσσώρευσης είναι και η ίδια μια εγγενής ροπή της καπιταλιστικής διαδικασίας παραγωγής. Περιλαμβάνει τη δημιουργία νέων μισθωτών εργατών, μέσα για την πραγματοποίηση και την αύξηση του υπάρχοντος κεφαλαίου, είτε εντάσσοντας στην καπιταλιστική παραγωγή τμήματα του πληθυσμού, όπως γυναίκες και παιδιά, που ακόμα δεν έχουν συμπεριληφθεί σ' αυτήν, είτε υποτάσσοντας σ' αυτή τη μέσω της φυσικής αύξησης πολλαπλασιαμένη εργατική μάζα. Μια πλησιέστερη παρατήρηση δείχνει, ότι το ίδιο το κεφάλαιο ρυθμίζει την παραγωγή αυτής της εργατικής δύναμης, την παραγωγή της ανθρώπινης μάζας που πρόκειται να την εκμεταλλευτεί, σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες εκμετάλλευσης. Το κεφάλαιο, άρα, δεν παράγει μόνο κεφάλαιο, αλλά και μία αυξανόμενη μάζα εργατών, την ύλη μέσω της οποίας μόνο μπορεί να λειτουργήσει ως πρόσθετο κεφάλαιο. Επομένως η εργασία δεν παράγει μόνο σε αντίθεση με τον εαυτό της, τις συνθήκες εργασίας σε συνεχώς διευρυνόμενη βαθμίδα ως κεφάλαιο, αλλά το κεφάλαιο παράγει σε συνεχώς διευρυνόμενη βαθμίδα της κλίμακας τους παραγωγικούς μισθωτούς εργάτες που έχει ανάγκη. Η εργασία παράγει τους ορούς παραγωγής της ως κεφάλαιο και το κεφάλαιο την εργασία, ως μέσο πραγματοποίησης του ως κεφάλαιο, ως μισθωτή εργασία. Η καταπιταλιστική παραγωγή δεν είναι αναπαραγωγή της σχέσης, είναι μια αναπαραγωγή σε συνεχώς διευρυνόμενη βαθμίδα της κλίμακας, και στον ίδιο βαθμό, που με τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής αναπτύσσεται η κοινωνική παραγωγική δύναμη της εργασίας, αυξάνεται και ο πλούτος που ορθώνεται απέναντι απ' τον εργάτη, σαν πλούτος που κυριαρχεί επάνω του, σαν κεφάλαιο. Απέναντι του εκτείνεται ο κόσμος του πλούτου σαν ένας κόσμος ξένος προς αυτόν και κυρίαρχος επάνω του και κατά την ίδια αναλογία αναπτύσσονται αντίθετα η υποκειμενική του φτώχεια, η ένδεια και η εξάρτηση. Η δική του κένωση κι εκείνη η πλήρωση βρίσκονται μεταξύ τους σε αντιστοιχία βαδίζουν βήμα βήμα. Ταυτόχρονα πολλαπλασιάζεται και η μάζα αυτών των ζωντανών μέσων παραγωγής του κεφαλαίου, το εργαζόμενο προλεταριάτο. Η μεγένθυση του κεφαλαίου και η αύξηση του προλεταριάτου παρουσιάζονται σαν να ανήκουν μαζί, παρ' όλο που είναι διαμετρικά αντίθετα προϊόντα της ίδιας διαδικασίας.

Η σχέση δεν αναπαράγεται μόνο, δεν παράγεται σε συνεχώς πιο μαζική βαθμίδα της κλίμακας, όπως δείχθηκε στην παρουσίαση του ειδικά καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, δεν δημιουργεί μόνο περισσότερους εργάτες για την ίδια και δεν περιλαμβάνει συνεχώς κλάδους παραγωγής που προηγούμενα δεν ήταν υποταγμένοι σ' αυτή, αλλά αναπαράγεται κάτω από όλο και πιο ευνοϊκές συνθήκες για τη μια πλευρά, τους καπιταλιστές και κάτω από όλο και πιο δυσμενείς συνθήκες για την άλλη, τους μισθωτούς εργάτες.

Θεωρώντας τη συνέχεια της διαδικασίας της παραγωγής, ο μισθός της εργασίας είναι μόνο το μέρος του προϊόντος που παράγει ο εργάτης συνεχώς και που μετατρέπεται σ' αυτόν σε μέσα διαβίωσης, επομένως σε μέσα συντήρησης και πολλαπλασιασμού της Ικανότητας προς εργασία που είναι απαραίτητη για την αυτοαξιοποίηση, για τη διαδικασία ζωής του κεφαλαίου. Η συντήρηση και ο πολλαπλασιασμός των ικανοτήτων προς εργασία, ως αποτέλεσμα της διαδικασίας, εμφανίζονται, άρα, και οι ίδιοι ως αναπαραγωγή και διεύρυνση των όρων αναπαραγωγής και των δρων συσσώρευσης που ανήκουν σ' αυτή. (Βλέπε τον <Yankee> Γιάνκη).

Έτσι εξαφανίζεται η εικόνα που παρουσίαζε επιφανειακά η σχέση, ότι στην κυκλοφορία στην αγορά εμπορευμάτων έρχονται αντιμέτωποι ισότιμοι κάτοχοι εμπορευμάτων, που διαφέρουν, όπως όλοι οι άλλοι κάτοχοι εμπορευμάτων, μόνο κατά το υλικό περιεχόμενο των εμπορευμάτων τους, κατά την ιδιαίτερη αξία χρήσης των εμπορευμάτων που έχουν να πουλήσουν ο ένας στον άλλο. Ή η πρωταρχική, αυτή μορφή της σχέσης παραμένει μόνο ως εικόνα της καπιταλιστικής σχέσης που αποτελεί τη βάση της.

Εδώ πρέπει να αντιδιασταλούν δύο σημεία κατά τα όποια η αναπαραγωγή της ίδιας της σχέσης σε συνεχώς διευρυνόμενη βαθμίδα της κλίμακας διαφέρει, ως αποτέλεσμα της καπιταλιστικής διαδικασίας παραγωγής, από την πρώτη μορφή, όπως εμφανίζεται ιστορικά από τη μια, κι όπως παρουσιάζεται από την άλλη συνεχώς εκ νέου στην επιφάνεια της αναπτυγμένης καπιταλιστικής κοινωνίας.

1) Πρώτο σε αναφορά προς την εισάγουσα διαδικασία, που λαμβάνει χώρα εντός της κυκλοφορίας, την αγορά και πώληση ικανότητας προς εργασία.

Η καπιταλιστική διαδικασία παραγωγής δεν είναι μόνο ο μετασχηματισμός της αξίας η του εμπορεύματος, που ο καπιταλιστής κατά ένα μέρος φέρνει στην αγορά και κατά ένα μέρος κρατάει ο ίδιος στα πλαίσια της διαδικασίας της εργασίας, σε κεφάλαιο· αλλά αυτά τα προϊόντα που μετασχηματίστηκαν σε κεφάλαιο δεν είναι τα δικά του, αλλά του εργάτη. Του πουλάει συνεχώς ένα μέρος του προϊόντος του απαραίτητα μέσα διαβίωσης έναντι εργασίας· για τη διατήρηση και τον πολλαπλασιασμό της ικανότητας προς εργασία, του ίδιου του αγοραστή, και του δανείζει συνεχώς ένα άλλο μέρος του προϊόντος του, τους αντικειμενικούς όρους εργασίας, ως μέσο αυτοαξιοποίησης του κεφαλαίου, ως κεφάλαιο. Ενώ ο εργάτης [αναπαράγει] τα προϊόντα του ως κεφάλαιο, ο καπιταλιστής αναπαράγει τον εργάτη ως μισθωτό εργάτη κι έτσι ως πωλητή της εργασίας του. Η σχέση ανάμεσα σε πωλητές μόνο εμπορευμάτων περιλαμβάνει, το ότι αυτοί ανταλλάσσουν τις δικές τους εργασίες, που ενσωματώνονται σε διάφορες αξίες χρήσης. Η αγορά και πώληση της ικανότητας προς εργασία ως συνεχούς αποτελέσματος της καπιταλιστικής διαδικασίας παραγωγής περιλαμβάνει το ότι ο εργάτης πρέπει να επαναγοράζει συνεχώς ένα μέρος του ίδιου του του προϊόντος δίδοντας τη ζωντανή του εργασία. Έτσι διαλύεται η εικόνα της σχέσης μόνο ανάμεσα σε κατόχους εμπορευμάτων. Αυτή η συνεχής αγορά και πώληση ικανοτήτων προς εργασία και η συνεχής αντιπαράθεση του από τον ίδιο τον εργάτη παραχθέντος εμπορεύματος ως αγοραστού της ικανότητας του προς εργασία και ως σταθερού κεφαλαίου, παρουσιάζεται μόνο ως διαμεσολαβούσα μορφή της υποταγής του στο κεφάλαιο, [της υποταγής] της ζωντανής εργασίας, ως μέσου της διατήρησης και του πολλαπλασιασμού μόνο στην αντικειμενοποιημένη εργασία που έχει ανεξαρτητοποιηθεί απέναντι της. Αυτή η διατήρηση της σχέσης του κεφαλαίου ως αγοραστή και του εργάτη ως πωλητή εργασίας είναι μια μορφή διαμεσολάβησης εγγενής σ' αυτόν τον τρόπο παραγωγής, αλλά είναι και μια μορφή που διαφέρει από άλλες πιο άμεσες μορφές υποταγής της εργασίας και της ιδιοκτησίας επάνω της από την πλευρά των κατόχων των μέσων παραγωγής μόνο κατά τη μορφή. Συγκαλύπτει ως μόνο χρηματική σχέση, την πραγματική συναλλαγή και τη διαρκή εξάρτηση που συνεχώς ανανεώνεται μέσα απ' αυτή τη διαμεσολάβηση της αγοράς και της πώλησης. Δεν αναπαράγονται μόνο διαρκώς οι όροι αυτού του εμπορίου· αλλά αυτό με το όποιο ο ένας αγοράζει και που πρέπει να πουλήσει ο άλλος είναι αποτέλεσμα || της διαδικασίας. Η διαρκής ανανέωση αυτής της σχέσης αγοράς και πώλησης διαμεσολαβεί μόνο τη μονιμότητα της ειδικής σχέσης εξάρτησης και της προσδίδει την απατηλή εικόνα μιας συναλλαγής, ενός συμβολαίου μεταξύ Ισοτίμων κατόχων εμπορευμάτων που βρίσκονται αντιμέτωποι και είναι το ίδιο ελεύθεροι. Αυτή η εισάγουσα σχέση παρουσιάζεται τώρα και ίδια ως εγγενής ροπή της κυριαρχίας της αντικειμενοποιημένης εργασίας επί της ζωντανής που έχει παραχθεί μέσα στην καπιταλιστική παραγωγή.

Σφάλλουν, άρα, κι αυτοί, που θεωρούν εξωτερικά τη μισθωτή εργασία, την πώληση εργασίας στο κεφάλαιο κι έτσι τη μορφή του μισθού, ως την καπιταλιστική παραγωγή - αύτη είναι μια ουσιαστική μορφή διαμεσολάβησης της ίδιας που παράγεται μέσω της ίδιας της καπιταλιστικής σχέσης παραγωγής συνεχώς εκ νέου που βρίσκουν σ' αυτήν την επιφανειακή σχέση, σ' αυτή την ουσιαστική τυπικότητα, την εικόνα της σχέσης του κεφαλαίου, την ίδια του την ουσία και γι' αυτό καμώνονται ότι χαρακτηρίζουν τη σχέση με το να κατατάσσουν εργάτες και καπιταλιστές στη γενική σχέση των κατόχων εμπορευμάτων κι έτσι δικαιολογώντας την, καταργούν την <differenfia specifica> ειδοποιό της διαφορά.

Για να εμφανισθεί η σχέση του κεφαλαίου, κατ' αρχή, προϋποτίθεται μια ορισμένη ιστορική βαθμίδα και μορφή κοινωνικής παραγωγής. Πρέπει να έχουν αναπτυχθεί μέσα σ' έναν προηγούμενο τρόπο παραγωγής μέσα συναλλαγής, μέσα παραγωγής και ανάγκες που πιέζουν, πέρα από τις παλιές σχέσεις παραγωγής προς το μετασχηματισμό τους στη σχέση του κεφαλαίου. Πρέπει, όμως, να είναι μόνο τόσο αναπτυγμένα όσο να μπορεί να γίνει η τυπική υπαγωγή της εργασίας στο κεφάλαιο. Στη βάση αυτής της αλλαγμένης σχέσης αναπτύσσεται όμως ένας ειδικά αλλαγμένος τρόπος παραγωγής, που από τη μια μεριά δημιουργεί νέες ειδικές παραγωγικές δυνάμεις, από την άλλη μεριά αναπτύσσεται κατ' αρχή στη βάση τους αυτή και δημιουργεί για τον εαυτό του νέους πραγματικούς δ ρους. Έτσι γίνεται μια ολόκληρη οικονομική επανάσταση, που από τη μια πρώτα δημιουργεί, τελειοποιεί, δίνει την αρμόσουσα μορφή στους πραγματικούς όρους της κυριαρχίας του κεφαλαίου επί της εργασίας κι από την άλλη δημιουργεί στις παραγωγικές σχέσεις της εργασίας που αναπτύχθηκαν απ' αυτή ενάντια στον εργάτη, όρους παραγωγής και σχέσεις συναλλαγής, τους πραγματικούς όρους ενός νέου τρόπου παραγωγής, που αίροντας την αντιθετική μορφή του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, δημιουργεί έτσι την υλική βάση μιας νεοδιαμορφωνόμενης κοινωνικής διαδικασίας ζωής κι έτσι ενός νέου κοινωνικού σχηματισμού.

Αυτό αποτελεί μια αντίληψη ουσιαστικά διαφορετική από εκείνη των αστών οικονομολόγων που, εγκλωβισμένοι οι ίδιοι στις καπιταλιστικές απόψεις, βλέπουν, βέβαια, πως παράγεται στα πλαίσια της σχέσης κεφαλαίου, αλλά δεν βλέπουν πως παράγεται αυτή η ίδια η σχέση, και πως παράγονται ταυτόχρονα μέσα σ' αυτή οι υλικοί όροι διάλυσης της και πως καταργείται με τον τρόπο αυτό η ιστορική δικαίωση της ως αναγκαίας μορφής της οικονομικής εξέλιξης, της παραγωγής κοινωνικού πλούτου.

Είδαμε αντίθετα, όχι μόνο πως παράγει το κεφάλαιο αλλά και πως παράγεται το ίδιο και πως βγαίνει από τη διαδικασία παραγωγής ουσιαστικά αλλαγμένο σε σχέση με το πως μπήκε σ' αυτή. Από τη μια μεριά αναδιαμορφώνει τον τρόπο παραγωγής, από την άλλη μεριά αυτή η αλλαγμένη μορφή του τρόπου παραγωγής είναι και μία ιδιαίτερη βαθμίδα της ανάπτυξης των υλικών παραγωγικών δυνάμεων η βάση και ο όρος η προϋπόθεση της ίδιας του της διαμόρφωσης.

1. Πρβλ. Βιβλιογραφική έκδοση γερμανικής έκδοσης του εκδοτικού οίκου «Neue Kritik» Frankfurt 1969 σελ. 1 κ.άκ.

** [στο χειρόγραφο:] ad 2 (σημ. επιμελητών γερμανικής έκδοσης).

*[στο χειρόγραφο:1 3 (σημ. επιμελητών γερμανικής έκδοσης).

*«· [στο χειρόγραφο:] ad 3 (σημ. επιμελητών γερμανικής έκδοσης). 1 Χ = χρήμα. Ε = εμπόρευμα, Χ' χρήμα > του Χ (σημ. μεταφραστή).

Για την σοσιαλιστική οικοδόμηση (κείμενα 1917-1923)

Για την σοσιαλιστική οικοδόμηση (κείμενα 1917-1923)

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Η παρούσα έκδοση αποτελεί συλλογή κειμένων του Β. Ι. Λένιν, που γράφτηκαν σε μια μεγάλη χρονική περίοδο από τις πρώτες μέρες επικράτησης της Σοβιετικής Εξουσίας, μέχρι το θάνατό του. Στα κείμενα περιλαμβάνονται ομιλίες σε συνέδρια του κόμματος των Μπολσεβίκων και των Σοβιέτ, μπροσούρες και άρθρα που αφορούν ζητήματα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Αποτυπώνουν την επαναστατική γραμμή του Λένιν και του κόμματος των Μπολσεβίκων. Η παράθεση των κειμένων με χρονολογική σειρά βοηθάει τον αναγνώστη στην παρακολούθηση της πορείας της σοσιαλιστικής οικοδόμησης της περιόδου, της εξέλιξης των επεξεργασιών του Β. Ι. Λένιν και της πολιτικής του κόμματος των Μπολσεβίκων. Η συλλογή αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος του έργου του Β. Ι. Λένιν εκείνης της περιόδου, το σύνολο του μπορεί να το βρει ο αναγνώστης στην έκδοση των "Απάντων Λένιν" από τη Σύγχρονη Εποχή.

Β.Ι. Λένιν

Λένιν Β.Ι. Για την σοσιαλιστική οικοδόμηση (κείμενα 1917-1923) ή
Λένιν Β.Ι. Για την σοσιαλιστική οικοδόμηση (κείμενα 1917-1923)

Lakatos Imre: Αποδείξεις και Ανασκευές

Lakatos Imre: Αποδείξεις και Ανασκευές

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Οι "Αποδείξεις και ανασκευές" είναι θεμελιώδες ανάγνωσμα για όσους ενδιαφέρονται για τη μεθοδολογία, τη φιλοσοφία και την ιστορία της μαθηματικής επιστήμης. Το βιβλίο έχει τη μορφή διαλόγου ανάμεσα σε έναν καθηγητή και τους μαθητές του, με τον οποίο προτείνονται διάφορες λύσεις σε ορισμένα μαθηματικά προβλήματα και εξετάζεται η ισχύς και η αδυναμία των προτεινόμενων λύσεων. Από τη συζήτηση προκύπτουν ορισμένα φιλοσοφικά προβλήματα και προβλήματα σχετικά με τη φύση της μαθηματικής ανακάλυψης και δημιουργικότητας.

Ο Ιmre Lakatos μάχεται την κλασική αντίληψη ότι η μαθηματική ανακάλυψη είναι η σταθερή συσσώρευση καθιερωμένων αληθειών. Αποδεικνύει ότι τα μαθηματικά αναπτύσσονται με μια πλουσιότερη, συγκλονιστική διαδικασία διαδοχικών βελτιώσεων των δημιουργικών υποθέσεων, με τις προσπάθειες να τις "αποδείξουμε" και με την κριτική θεώρηση των εν λόγω προσπαθειών: με άλλα λόγια, με τη λογική των αποδείξεων και των ανασκευών.

Lakatos Imre

Lakatos Imre. Αποδείξεις και Ανασκευές ή
Lakatos Imre. Αποδείξεις και Ανασκευές

Εβγκένι Πασουκάνις: Μαρξισμός και δίκαιο

Εβγκένι Πασουκάνις: Μαρξισμός και δίκαιο

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Η πρακτική σημασία των νομικών σχέσεων δεν έγκειται στις υποκειμενικές καταστάσεις της συνείδησης. Όσο ο εμπορευματοκάτοχος αντιλαμβάνεται ακόμη τον εαυτό του μόνο σαν εμπορευματοκάτοχο, δεν συλλαμβάνει την οικονομική σχέση της ανταλλαγής με όλες τις απώτερες συνέπειές της, που ξεφεύγουν από τη συνείδηση και τη θέλησή του. Η νομική διαμεσολάβηση συντελείται τη στιγμή της σύμβασης. Αλλά η εμπορική σύμβαση δεν είναι πια ψυχολογικό φαινόμενο· δεν είναι μια «ιδέα», «μορφή της συνείδησης», είναι αντικειμενικό οικονομικό γεγονός, οικονομική σχέση δεμένη ακατάλυτα με την επίσης ολότελα αντικειμενική νομική μορφή της.

Εβγκένι Πασουκάνις

Πασουκάνις Ε. Μαρξισμός και δίκαιο ή
Πασουκάνις Ε. Μαρξισμός και δίκαιο

Βακαλιός Θ: Είναι και συνείδηση. Γνώση και αλήθεια

Βακαλιός Θ: Είναι και συνείδηση. Γνώση και αλήθεια

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Στο βιβλίο αυτό πραγματεύομαι σημαντικά φιλοσοφικά θέματα και για τη σύγχρονη σκέψη, όπως είναι το θέμα του κοινωνικού (ιστορικού) ντετερμινισμού, το σύνθετο και δύσκολο πρόβλημα της αλήθειας, η διαλεκτική κοινωνικού είναι και κοινωνικής συνείδησης - σε μια αντίληyη της κοινωνικής πραγματικότητας που περικλείνει οργανικά αυτές τις δυο συνιστώσες, με αναφορές στο θέμα της ηθικής συνείδησης, αλλά και της καθημερινής και επιστημονικής συνείδησης (σκέψης) και με αναλύσεις στο θέμα της ταξικής συνείδησης και στο θέμα της σοσιαλιστικής συνείδησης, ιδωμένης στην ιστορική της εξέλιξη και έκφραση, με τις διάφορες παραλλαγές της. Στο βιβλίο αυτό επιχειρώ να δοκιμάσω μια σύγχρονη μαρξιστική προσέγγιση του θέματος. Γι' αυτό, στην εξέταση του θέματος βασίζομαι και στις νεότερες κατακτήσεις της επιστημονικής έρευνας και του φιλοσοφικού στοχασμού, καθώς και στη συνολική εμπειρία του αιώνα μας σε ότι αφορά τη σχέση κοινωνικών ιδεών και ανθρώπινης και κοινωνικής πράξης. Τη διαλεκτική αυτής της σχέσης και τις εσωτερικές της εντάσεις την παρακολουθώ ειδικότερα στο κεφάλαιο με τον τίτλο Μαρξιστικός ουμανισμός και ταξική πάλη.

Θανάσης Βακαλιός

Βακαλιός Θ. Είναι και συνείδηση. Γνώση και αλήθεια ή
Βακαλιός Θ. Είναι και συνείδηση. Γνώση και αλήθεια

Εργάτες και εργασιακές σχέσεις στη Ρωσία

Εργάτες και εργασιακές σχέσεις στη Ρωσία

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Το βιβλίο του Ζακ Σαπίρ πάνω στην εργατική τάξη και τις συνθήκες της εργασίας στη Σοβιετική Ένωση είναι μοναδικό στο είδος του. Γιατί συνδυάζει την επιστημονική τεκμηρίωση και γνώση με την απλότητα, την εκλαΐκευση και τη συνοπτική περιγραφή. Πάνω στο ίδιο ζήτημα υπάρχουν πολλές εργασίες που συνήθως όμως είναι πιο ογκώδεις και απευθύνονται σε ένα πιο εξειδικευμένο ακαδημαϊκό κοινό. Αντίθετα, το βιβλίο του Σαπίρ έχει γραφτεί για το ευρύτερο κοινό, χωρίς όμως να χάνει σε τίποτε από άποψη επιστημονικής ακρίβειας. Ειδικότερα για την Ελλάδα αποτελεί —απ’ όσο γνωρίζουμε— την πρώτη συστηματική αναφορά στο συγκεκριμένο ζήτημα, ιδιαίτερα δε σε ότι αφορά στην πρόσφατη πραγματικότητα, με στοιχεία που φτάνουν μέχρι το 1913. Το δοκίμιο αυτό αποτελεί μια συστηματική αναφορά στις συνθήκες γέννησης, ανανέωσης και διαμόρφωσης της εργατικής τάξης, στις συνθήκες δουλειάς και ζωής, στα προβλήματα και τις κρίσεις της σοβιετικής οικονομίας σε συνάρτηση με την εργατική αντίσταση. Ταυτόχρονα φωτίζει τα αίτια των σημερινών κρίσεων και επιτρέπει στον αναγνώστη να κατανοήσει βαθύτερα προβλήματα, όπως η είσοδος της KGB στα εργοστάσια από την εποχή του Αντρόπωφ, ο αλκοολισμός και η μαύρη δουλειά. Είναι μεγάλος ο πειρασμός να επεκταθούμε περισσότερο αλλά πιστεύουμε ότι κάτι τέτοιο θα ήταν τελικά πλεονασμός δεδομένου ότι το βιβλίο του Σαπίρ απευθύνεται στον αναγνώστη που θέλει να λύσει βασικές απορίες και απαντάει σ' αυτές.

Ζακ Σαπίρ

Εργάτες και εργασιακές σχέσεις στη Ρωσία – Διαβάστε το

ΕΡΓΑΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ (ΑΡΧΕΙΟ DJVU, 1 MB)
ΕΡΓΑΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ (ΑΡΧΕΙΟ PDF, 2 MB)

Εργάτες και εργασιακές σχέσεις στη Ρωσία by allotriosi.wordpress.com

Ο ΜΑΡΞ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΥ

Ο ΜΑΡΞ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΥ

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Ο κομμουνισμός για τον Μαρξ, λοιπόν, δεν είναι η ελευθερία καθ' εαυτή, αλλά δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ελευθερία, αφού η ελευθερία σημαίνει πάνω απ' όλα ΕΥΘΥΝΗ. Ο κομμουνισμός καθ' εαυτός μπορεί να πάρει και αυταρχικές μορφές. Αυτός ο κομμουνισμός το μόνο που καταφέρνει είναι να πνίγει την αυτενέργεια της κοινωνίας και να διαιωνίζει την ατομική και κοινωνική ετερονομία. Το πέρασμα από την κοινωνία των ιδιωτών στην ανθρώπινη κοινωνία, από τις κοινωνικές σχέσεις ανάμεσα στα πράγματα στις ανθρώπινες κοινωνικές σχέσεις, από την αλλοτριωμένη πρακτική στην ανθρώπινη ποίηση, αυτός είναι ο πραγματικός κομμουνισμός. Κι αυτός ο κομμουνισμός είναι ουσιωδώς αναρχικός, ακόμα κι αν ο Μαρξ δεν το ονόμασε έτσι...

RUBEL MAXIMILIEN

Ο ΜΑΡΞ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΥ (ΑΡΧΕΙΟ PDF, 1.37 MB)

Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ

Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Ό Μπεναρόγιας δημοσίευσε την ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ στον «Ταχυδρόμο» τής Θεσσαλονίκης από 8 Μαρτίου έως 2 'Απριλίου 1931 με τον τίτλο ό ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΣΑΕΤΙΑΣ. Είχε τότε διαιρέσει τα ιστορικά του — και μέχρι ένα σημείο βιογραφικά του — σημειώματα σε δύο μέρη. Στο πρώτο, το αντικείμενο του ήταν ή «Συμβολή τής Μακεδονίας εις το εργατικό κίνημα Ελλάδος». Στο δεύτερο περίγραψε εν γένει την «Πρώτη σταδιοδρομία τού ελληνικού προλεταριάτου», τίτλο πού κρατήσαμε και για την έκδοση μας. Το 1966 έφερε ορισμένες μικροδιορθώσεις στο αρχικό κείμενο και το εμπιστεύθηκε στο Γάλλο ιστορικό, καθηγητή Georges Haupt εκφράζοντας την ελπίδα ότι κάποια μέρα θα δημοσιεύονταν στην 'Ελλάδα. Αυτό το κείμενο (που ό Haupt με τη σειρά του μάς το εμπιστεύθηκε) εκδίδεται, με τον γενικό τίτλο Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ, θεωρήσαμε χρήσιμο να προτάξουμε τη μικρή μελέτη τού Georges Haupt γιατί έτσι ό αναγνώστης θα κατανοήσει καλύτερα την εποχή και το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο όποιο έδρασε ό Μπεναρόγιας. Τέλος από τα πολλά δημοσιεύματα τού Μπεναρόγια στα τούρκικα, σέρβικα, ισπανοεβραϊκά συμπεριλαμβάνουμε στην έκδοση και δύο τον Άρθρα που είχαν πρωτοδημοσιευθεί στην ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, θεωρητικό όργανο του ΣΕΚΕ. Στο πρώτο, («Ο επαγγελματικός άγων του ελληνικού προλεταριάτου», ΚΟΜΕΠ, τεύχη. 1, 2 και 3 'Ιαν. Άπρ. 1921), προσπαθεί να κάνει μια επισκόπηση τής κατάστασης τής εργατικής τάξης στην 'Ελλάδα. Στο δεύτερο («Οι αγρότες στην Ελλάδα», ΚΟΜΕΠ, τεύχη. 11, Νοεμβρ. 1922) προσπαθεί να δώσει μια εικόνα τής ελληνικής αγροτιάς. Και τα δύο περιέχουν πολύτιμα στοιχεία. Αθήνα 1975, σελ. 284.

Αβραάμ Μπεναρόγια
Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου (ΑΡΧΕΙΟ DJVU, 4 MB)
Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου (ΑΡΧΕΙΟ PDF, 7 MB)

I. Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ TOT ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

Π ΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ » 39

— Εις την Τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη.................... » 41

— Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι.................................................... » 7ί>

— Ή περίοδος του Παγκοσμίου Πολέμου.......................... » 87

— Μέχρι της Μικρασιατικής Καταστροφής......................... » 125

— Ή κρίσις του κόμματος........................................................ » 155

— Σημειώσεις............................................................................. » 192

II. Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝ TOT ΕΛΛΗΝΙ­

ΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ..................................................... » 201

III. ΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...................................... » 245

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ........................................................................... » 264

ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ......................................................... » 276

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ό 'Αβραάμ Μπεναρόγιας γεννήθηκε στο Βιδίνι τής Βουλγαρίας το 1887. 'Από πολύ νωρίς ασπάζεται τις σοσιαλιστικές Ιδέες και θ' αναπτύξει ευθύς εξαρχής μεγάλη δραστηριότητα για την οργάνωση των ομοεθνών του 'Εβραίων προλετάριων της 'Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στην Θεσσαλονίκη εγκαθίσταται το 1908 όπου δουλεύει ως δάσκαλος και τυπογράφος στην εβραϊκή κοινότητα εκεί γρήγορα θ' αναδειχθεί σε μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του σοσιαλιστικού κινήματος των Βαλκανίων τής εποχής. 'Από τους πρωτεργάτες τής 'ίδρυσης τής Φεντερασιόν (Federation Socialista Laboradera), αρθογράφος, ρήτορας στις λαϊκές συγκεντρώσεις, συνδικαλιστής, στόχος των αστυνομικών διώξεων άλλα και θαρραλέος μαχητής τής σοσιαλιστικής 'ιδέας. Το 1905 'ιδρύει την πρώτη σοσιαλιστική εφημερίδα στην 'Οθωμανική Αυτοκρατορία, την El journal del laborador («ΈφημερΙς των 'Εργατών») και λίγο αργότερα την Solida- ritadOberaiera («'Εργατική Αλληλεγγύη»), όργανο τής Φεντερασιόν.

Ό Μπεναρόγιας, όπως οι περισσότεροι βαλκάνιοι σοσιαλιστές του καιρού του, είναι σφοδρός πολέμιος του διαμελισμού τής 'Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και, ταυτόχρονα, εχθρός τής σιωνιστικής ιδέας, πού εκείνη την εποχή κερδίζει έδαφος στις κοινότητες τής εβραϊκής διασποράς. "Αν και Ισραηλίτης, θεωρεί 'ότι ή Ίδρυση αυτόνομου κράτους του 'Ισραήλ δεν έχει έννοια. Προβάλλοντας, λοιπόν, την 'ιδέα τής σοσιαλιστικής αλλαγής, τάσσεται εναντίον των βαλκανικών πολέμων πού, αντί να λύσουν, οξύνουν το εθνικό πρόβλημα, και εναντίον του πρώτου μεγάλου ιμπεριαλιστικού πολέμου. Για τον Μπεναρόγια, ή λύση του εθνικού προβλήματος των πολλαπλών εθνικών ομάδων των Βαλκανίων θα περνούσε μέσα από τον αγώνα για την κοινωνική απολύτρωση των λαών στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής πολυεθνικής Πολιτείας. Στη βάση αυτή, θα συγκρουστεί αργότερα με τους «εθνικιστές» σοσιαλιστές (Γιαννιός) που προπαγανδίζουν την έξοδο τής Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό των Άγγλογάλλων, άλλα και με τον βενιζελισμό. "Ίδια είναι, άλλωστε, ή αφετηρία τής ιδιόρρυθμης συμμαχίας, στις εκλογές τής 31ης Μαΐου 1915 τής Φεντερασιόν (και των Ελλήνων σοσιαλιστών γενικά) με τους άντιβενιζελικούς - μοναρχικούς που προπαγάνδιζαν το σύνθημα τής «μικράς και έντιμου Ελλάδος», και της «Ουδετερότητας».

Προς την λήξη του παγκοσμίου πολέμου ό Μπεναρόγιας πρωταγωνιστεί στην Ίδρυση του Σοσιαλιστικού 'Εργατικού Κόμ­ματος 'Ελλάδος (Νοέμβριος 1918) τού οποίου θ' αποτελέσει ένα από τα σημαντικότερα ηγετικά στελέχη ως το 1924. Το 1918, στη φερώνυμη «Διάσκεψη του Φεβρουαρίου τού ΣΕΚΕ», μαζί με τον Ν. Δημητράτο, τον "Ατζελ, τον Α. Σιδέρη και τον Βεντούρα, εισηγείται τη γραμμή τής «μακράς νομίμου υπάρξεως». Σύμφωνα μ' αυτή την τακτική, το κόμμα θα έπρεπε, αφ' ενός να στηριχτεί στην κοινοβουλευτική και την εν γένει νόμιμη δράση κι αφ' ετέρου ν' αποφύγει την οργανωτική σύνδεση με την Τρίτη Διεθνή, να μην την αναγνωρίσει δηλαδή ως καθοδηγητικό κέντρο. Ή έλευση, όμως, των κομμουνιστών φαντάρων και ή ενσωμάτωση τους στην ζωή τον κόμματος, δίνει νέα ώθηση στις ριζοσπαστικές τάσεις· ταυτόχρονα τίθεται εκποδών, σχεδόν, ολόκληρη ή 'ιδρυτική γενιά του ΣΕΚΕ, μαζί και ό Μπεναρόγιας. Για ένα διάστημα θα προσπαθήσει, μάταια, με το περιοδικό ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ και με μια μικρή ομάδα σοσιαλιστών να μετατρέψει τη στρατηγική κατεύθυνση τού Κ.Κ.Ε. Γρήγορα όμως φάνηκε ότι ή δικιά τον προοπτική ήταν ανέφικτη για τον ελλαδικό χώρο. 'Αποσύρεται λοιπόν από την ενεργό πολιτική δράση τής εργατικής τάξης και περιορίζεται στο πλαίσιο τής εβραϊκής κοινότητας τής Θεσσαλονίκης. Ό Ίδιος στην ΠΡΩ­ΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ ιστορεί με γλαφυρότητα τα περιστατικά τής μακρόχρονης αυτής διαδικασίας και τής προσωπικής του πορείας. "Έτσι, θα ήταν άσκοπο να προσθέσουμε σε τούτο το σημείωμα περισσότερες λεπτομέρειες. Λίγα λόγια όμως, ακόμη για τη ζωή ίου: Στη διάρκεια τής γερμανικής κατοχής ό Μπεναρόγιας συμμερίστηκε τη μοίρα των χιλιάδων 'Εβραίων τής Θεσσαλονίκης στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. 'Αλλά επέζησε.

Μετά τον πόλεμο ό Μπεναρόγιας αρνείται να εγκατασταθεί στο νεοσύστατο κράτος τού 'Ισραήλ. Αυτός ό σφοδρός, επί δεκαετίες, αντίπαλος τού σιωνισμού δεν θέλει να συνεργήσει στην επικράτηση μιας πολιτικής που σ’ όλη του την ζωή είχε πολεμήσει. "Όταν όμως κατά την εκτίμηση του τα πράγματα παίρνουν ανέκκλητα το δρόμο τους θ' αναθεωρήσει την στάση του. Το 1953 μεταναστεύει οριστικά στο 'Ισραήλ. Ζει από τότε εκεί, στην κωμόπολη Χολόν κοντά στο Τέλ - Άβίβ. "Αν και υπερήλικας συμμετέχει ενεργά στη σύνταξη του σοσιαλιστικού περιο­δικού Ε Α ΤΙΕΜΠΟ.

Ό Μπεναρόγιας δημοσίευσε την ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ στον «Τα­χυδρόμο» τής Θεσσαλονίκης από 8 Μαρτίου έως 2 'Απριλίου 1931 με τον τίτλο ό ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΣΑΕΤΙΑΣ. Είχε τότε διαιρέσει τα ιστορικά του — και μέχρι ένα σημείο βιογραφικά του — σημειώματα σε δύο μέρη. Στο πρώτο, το αντικείμενο του ήταν ή «Συμβολή τής Μακεδονίας εις το εργατικό κίνημα Ελλάδος». Στο δεύτερο περίγραψε εν γένει την «Πρώτη σταδιοδρομία τού ελληνικού προλεταριάτου», τίτλο πού κρατήσαμε και για την έκδοση μας. Το 1966 έφερε ορισμένες μικροδιορθώσεις στο αρχικό κείμενο και το εμπιστεύθηκε στο Γάλλο ιστορικό, καθηγητή Georges Haupt εκφράζοντας την ελπίδα ότι κάποια μέρα θα δημοσιεύονταν στην 'Ελλάδα. Αυτό το κείμενο (που ό Haupt με τη σειρά του μάς το εμπιστεύθηκε) εκδίδεται, με τον γενικό τίτλο Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ, θεωρήσαμε χρήσιμο να προτάξουμε τη μικρή μελέτη τού Georges Haupt γιατί έτσι ό αναγνώστης θα κατανοήσει καλύτερα την εποχή και το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο όποιο έδρασε ό Μπεναρόγιας. Τέλος από τα πολλά δημοσιεύματα τού Μπεναρόγια στα τούρκικα, σέρβικα, ισπανοεβραϊκά συμπεριλαμβάνουμε στην έκδοση και δύο τον Άρθρα που είχαν πρωτοδημοσιευθεί στην ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, θεωρητικό όργανο του ΣΕΚΕ. Στο πρώτο, («Ο επαγγελματικός άγων του ελληνικού προλεταριάτου», ΚΟΜΕΠ, τεύχη. 1, 2 και 3 'Ιαν. Άπρ. 1921), προσπαθεί να κάνει μια επισκόπηση τής κατάστασης τής εργατικής τάξης στην 'Ελλάδα. Στο δεύτερο («Οι αγρότες στην Ελλάδα», ΚΟΜΕΠ, τεύχη. 11, Νοεμβρ. 1922) προσπαθεί να δώσει μια εικόνα τής ελληνικής αγροτιάς. Και τα δύο περιέχουν πολύτιμα στοιχεία.

Πολλούς 'ίσως ξενίσει ή καθαρεύουσα τού Μπεναρόγια. Σίγουρα, άλλωστε, κάποιος άλλος τον βοήθησε στη σύνταξη των σημειωμάτων του. Τα ελληνικά του ήταν άσχημα" τα έμαθε μεγάλος στην Θεσσαλονίκη μετά το 1908, όταν ή πολιτική του δράση τον υποχρέωσε να επικοινωνήσει με τους Έλληνες στη γλώσσα τους. Δεν πιστεύουμε, όμως, ότι ή γλώσσα αυτή θα γίνει εμπόδιο σε όσους με ενδιαφέρον αντιμετωπίζουν την ιστορία του εργατικού κινήματος στον τόπο μας.

* * *

Δεν θεωρήσαμε σκόπιμο να επεκταθούμε σε μια κριτική εκτίμηση των απόψεων και τής αγωνιστικής προσφοράς του Μπεναρόγια. Τα κείμενα πού δημοσιεύονται έχουν χαρακτήρα μαρτυρίας· σκοπός μας ήταν πάνω απ' 'όλα να διαφυλαχτεί και να δημοσιοποιηθεί αυτή ή πολύτιμη μαρτυρία. Παρά ταύτα, κλεί­νουμε τούτο το σημείωμα με δυο λόγια πού ίσως συντελέσουν σε μια ανάγνωση τής «Πρώτης σταδιοδρομίας τον ελληνικού προλεταριάτου» πού δεν θα παγιδευτεί από ηθικές και πολιτικές φορτίσεις με τις όποιες, μια ορισμένη Ιστορική αντίληψη, πάγια και αμετάθετη στις γραμμές τού Κ.Κ.Ε. μετά το 1931, έχει επιβαρύνει την προσωπικότητα του Μπεναρόγια. Θέλουμε δηλαδή να πούμε ότι ή εκτίμηση πώς «δεν ήταν παρά ένας σοσιαλδημοκράτης πού το επαναστατικό κίνημα απέβαλε από τις τάξεις τον», πολύ σχηματικά και βιαστικά ξοφλά με ένα φαινόμενο ιδιαίτερα σύνθετο και πολυσήμαντο.

Τον Μπεναρόγια εκτόπισαν από το Κ.Κ.Ε. οι οπαδοί τής «μπολσεβικοποίησης», τάση που αναπτύσσεται μετά την μικρασιατική καταστροφή. Ως τότε στο ΣΕΚΕ τρεις τάσεις «αριστερά», «.δεξιά» και «κέντρο» αντιπαρατάσσονταν αλλά πορεύονταν π α ρ ά λ λ η λ α, Ή κομμουνιστική ιδεολογία δεν ήταν ακόμη γνώρισμα τού νέου κόμματος. Γιατί, αν ή 'ίδρυση του ΣΕΚΕ αποτελεί την κατάληξη μιας μακρόχρονης διαδικασίας μέσα από την όποια πέρασαν οι πρώτες σοσιαλιστικές ομάδες, ωστόσο, το γεγονός αυτό, μόνο τυπικά μπορεί να θεωρηθεί ως απαρχή τής κομμουνιστικής φάσης για το ελληνικό εργατικό κίνημα. Στο ΣΕΚΕ πού σε λίγο θα πάρει το όνομα Κομμουνιστικόν Κόμμα 'Ελλάδας (1924) διατηρούνται όλα τα προϋπάρ­χοντα ιδεολογικά και πολιτικά στοιχεία, σχεδόν αναλλοίωτα, χωρίς να έχουν καταλήξει σε μία νέα σύνθεση. Στα πρώτα χρόνια, δεν υπάρχει παρά μία παράθεση, κάτω από την ίδια κομματική επωνυμία, των παλαιών ομάδων αλλά όχι ουσιαστική ανάπλαση και οργανική συγχώνευση των ετερογενών στοιχείων. Ό κόσμος τού κόμματος δεν γνωρίζει ακόμη την ομοιογένεια. Γι' αυτό και ή σύγκρουση αντιφατικών και ασυμβίβαστων τάσεων θ' αποτελέσει. για πολύ καιρό το βασικό γνώρισμα του ΣΕΚΕ.

"Όμως, ή πορεία τής 'Οκτωβριανής 'Επανάστασης ωθεί αποφασιστικά πολλούς Έλληνες σοσιαλιστές προς νέους δρόμους. Οι εκπρόσωποι των επαναστατικών αντιλήψεων — πού την Ίδια εποχή έχουν τεράστια απήχηση σε όλη την Ευρώπη, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους πού έχουν γνωρίσει από κοντά τη φρίκη και την βαρβαρότητα των χαρακωμάτων— είναι ανεπιφύλακτα οπαδοί τής οργανικής σύνδεσης με την Τρίτη Διεθνή- ταυτόχρονα αποκρούουν κάθε ιδέα λεγκαλισμού και πρόταση συνεργασίας με τα αστικά κόμματα, μηδέ των ριζοσπαστικότερων τάσεων του βεντζελιαμού εξαιρουμένων. Οι περισσότεροι από τούς ηγέτες τής «μπολσεβικοποίησης» είναι πολεμιστές τού μικρασιατικού μετώπου.

Από την άλλη μεριά οι περισσότεροι εκπρόσωποι τής ιδρυ­τικής γενιάς τού ΣΕΚΕ, παλιά συνδικαλιστικά - σοσιαλιστικά στελέχη, ως κεντρικό άξονα πλεύσης τού ΚΚΕ, προπαγανδίζουν την γραμμή τής «μακράς νομίμου υπάρξεως». Ό Μπεναρόγιας βρίσκεται ακριβώς στο επίκεντρο αυτής τής διαμάχης. Και το νέο ρεύμα απέβαλε από το ΚΚΕ σχεδόν το σύνολο των ιδρυτικών μελών και στελεχών, δηλαδή ολόκληρη την παλιά φρουρά των Ελλήνων σοσιαλιστών που είχαν συνδεθεί με την πρώτη σταδιοδρομία τού ελληνικού προλεταριάτου και είχαν αναδειχτεί μέσα στους εργατικούς αγώνες των δυο πρώτων δεκαετιών του αιώνα μας. Συνακόλουθα αποβλήθηκαν λαϊκά στοιχεία πού ήταν οι φορείς τής αγωνιστικής πείρας, οι συνδετικοί ιστοί του κόμματος με τα λαϊκά στρώματα. Μετά την απομάκρυνση τής 'ιδρυτικής γενιάς, τη θέση της παίρνουν οι «παλαιοί πολεμιστές» που θα προσπαθήσουν να εκφράσουν την ριζοσπαστικά ρηξικέλευθη αντίδραση προς τον ελληνικό αστισμό των ανθρώπων που γνώρισαν στο μέτωπο την καταστροφή και την προδοσία.

Αλλά το όραμα των «παλαιών πολεμιστών» δεν έχει ακόμη ριζώσει στις ευρύτερες λαϊκές μάζες. "Έτσι, το ΚΚΕ μετά την απομάκρυνση τής παλαιάς φρουράς μοιάζει ξεκομμένο από τις λαϊκές καταβολές του και την παράδοση τον την ίδια. Στην προσπάθειά του να χαράξει το δρόμο τής επανάστασης καταλήγει ο' ένα είδος ακύρωσης τής λιγόχρονης ιστορίας του και τής μακροβιότερης προϊστορίας τον, χαρακτηρίζοντας τες «ρεφρμοσιτικές - σοσιαλδημοκρατικές». Αυτή ή ακύρωση δεν θα μείνει χωρίς συνέπειες. Και ή σημαντικότερη ήταν το ξέκομα του νέου κόμματος από τον κόσμο πού ως τότε είχε πάρει το δρόμο του σοσιαλισμού και είχε οροθετήσει, έστω και συγκεχυμένα, το μέτωπο σύγκρουσης προς την αστική τάξη. "Αν λοιπόν ή εκδοχή των «ρεφορμιστών», όπως του Μπεναρόγια, δεν συνιστούσε μια νέα ποιότητα για το εργατικό κίνημα, αλλά έτεινε προς ένα είδος πολιτικής αναμονής ή ιδεολογικού συμφιωλιτισμού, ή νεοπαγής αριστερά πού αναδεικνύεται στην ηγεσία τού ΚΚΕ (Μάξιμος, Πουλιόπουλος, Γιατσόπουλος, Σταυρίδης κλπ) πάσχει από επαναστατικό εγκεφαλισμό. Ούτως ή άλλως, το ΚΚΕ θα πληρώσει βαρύ τίμημα: Το φάσμα τοΰ «σοσιαλδημοκράτη» —αργότερα του λικβινταριστή, κεντριστή, φραξιονιστή, τιτοϊκού, αναθεωρητή κλπ.— θα καταδιώξει αμείλικτα πολύτιμες δυνάμεις τού εργατικού κινήματος και θ' αμαυρώσει σημαντικές προσφορές. Κυρίως, όμως, για την εποχή που συζητάμε, θα αφήσει στο περιθώριο λαογενή και λαοπρόβλητα στοιχεία εν όνόματι τής προλεταριακής καθαρότητας.

Το ΚΚΕ για πρώτη φορά ακυρώνει την ίδια τον την Ιστορία και την παράδοση τον. Το φαινόμενο αναφαίνεται κατ' επανάληψη έκτοτε, σε σημείο μάλιστα πού ν' αποτελεί μια Ιστορική σταθερά του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος.

Τονίσαμε αυτή την πλευρά τον ζητήματος γιατί συνδέεται άμεσα με την άνάγνωση των Σημειωμάτων τον Μπεναρόγια. θελήσαμε δηλαδή ν' αποφύγουμε παγίδες του τύπου: Μπεναρόγιας = «ρεφορμιστής - σοσιαλδημοκράτης», ή αντίστροφα: Μπεναρόγιας = «ή σωστή εκδοχή για το εργατικό κίνημα πού τότε την άφησαν μεσοστρατίς = επιστροφή στις ρίζες». Τα πρά­γματα είναι πολύ πιο σύνθετα. Ή ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ, μπορεί να μας δείξει, αν μη τι άλλο, τουλάχιστο την πολυπλοκότητα της διαδικασίας μέσα από την όποια πέρασε ή πολιτική συγκρότηση της εργατικής τάξης, πολυπλοκότητα πού δεν υπακούει στην διχοτομική απλούστευση: επαναστάτες από τη μια ρεφορμιστές από την άλλη.

Θα ήταν βέβαια, υπερβολή να θεωρηθεί το μικρό χρονικό τον Μπεναρόγια ως ή Ιστορία τον ΣΕΚΕ και των προδρόμων τον. 'Αποτελεί όμως σημαντική μαρτυρία, μία από τις ελάχιστες σωζόμενες για την πριν το 1930 περίοδο, μετά την ανήκουστη δήλωση πού, αρχεία, υλικά, έντυπα και άνθρωποι, έχουν υποστεί. Ή έκδοση των Σημειωμάτων του Μπεναρόγια αποτελεί ένα οφειλόμενο χρέος, Ίσως από καιρό ληξιπρόθεσμο- όχι μόνο προς τον ίδιο αλλά απέναντι στην ίδια την Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος.

ΑΓΓΕΛΟΣ ΕΛΕΦΑΝΤΗΣ

http://www.ardin.gr/?q=node/3087

 

 

http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=4759