Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ

Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Ό Μπεναρόγιας δημοσίευσε την ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ στον «Ταχυδρόμο» τής Θεσσαλονίκης από 8 Μαρτίου έως 2 'Απριλίου 1931 με τον τίτλο ό ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΣΑΕΤΙΑΣ. Είχε τότε διαιρέσει τα ιστορικά του — και μέχρι ένα σημείο βιογραφικά του — σημειώματα σε δύο μέρη. Στο πρώτο, το αντικείμενο του ήταν ή «Συμβολή τής Μακεδονίας εις το εργατικό κίνημα Ελλάδος». Στο δεύτερο περίγραψε εν γένει την «Πρώτη σταδιοδρομία τού ελληνικού προλεταριάτου», τίτλο πού κρατήσαμε και για την έκδοση μας. Το 1966 έφερε ορισμένες μικροδιορθώσεις στο αρχικό κείμενο και το εμπιστεύθηκε στο Γάλλο ιστορικό, καθηγητή Georges Haupt εκφράζοντας την ελπίδα ότι κάποια μέρα θα δημοσιεύονταν στην 'Ελλάδα. Αυτό το κείμενο (που ό Haupt με τη σειρά του μάς το εμπιστεύθηκε) εκδίδεται, με τον γενικό τίτλο Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ, θεωρήσαμε χρήσιμο να προτάξουμε τη μικρή μελέτη τού Georges Haupt γιατί έτσι ό αναγνώστης θα κατανοήσει καλύτερα την εποχή και το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο όποιο έδρασε ό Μπεναρόγιας. Τέλος από τα πολλά δημοσιεύματα τού Μπεναρόγια στα τούρκικα, σέρβικα, ισπανοεβραϊκά συμπεριλαμβάνουμε στην έκδοση και δύο τον Άρθρα που είχαν πρωτοδημοσιευθεί στην ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, θεωρητικό όργανο του ΣΕΚΕ. Στο πρώτο, («Ο επαγγελματικός άγων του ελληνικού προλεταριάτου», ΚΟΜΕΠ, τεύχη. 1, 2 και 3 'Ιαν. Άπρ. 1921), προσπαθεί να κάνει μια επισκόπηση τής κατάστασης τής εργατικής τάξης στην 'Ελλάδα. Στο δεύτερο («Οι αγρότες στην Ελλάδα», ΚΟΜΕΠ, τεύχη. 11, Νοεμβρ. 1922) προσπαθεί να δώσει μια εικόνα τής ελληνικής αγροτιάς. Και τα δύο περιέχουν πολύτιμα στοιχεία. Αθήνα 1975, σελ. 284.

Αβραάμ Μπεναρόγια
Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου (ΑΡΧΕΙΟ DJVU, 4 MB)
Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου (ΑΡΧΕΙΟ PDF, 7 MB)

I. Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ TOT ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

Π ΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ » 39

— Εις την Τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη.................... » 41

— Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι.................................................... » 7ί>

— Ή περίοδος του Παγκοσμίου Πολέμου.......................... » 87

— Μέχρι της Μικρασιατικής Καταστροφής......................... » 125

— Ή κρίσις του κόμματος........................................................ » 155

— Σημειώσεις............................................................................. » 192

II. Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝ TOT ΕΛΛΗΝΙ­

ΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ..................................................... » 201

III. ΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ...................................... » 245

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ........................................................................... » 264

ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ......................................................... » 276

ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Ό 'Αβραάμ Μπεναρόγιας γεννήθηκε στο Βιδίνι τής Βουλγαρίας το 1887. 'Από πολύ νωρίς ασπάζεται τις σοσιαλιστικές Ιδέες και θ' αναπτύξει ευθύς εξαρχής μεγάλη δραστηριότητα για την οργάνωση των ομοεθνών του 'Εβραίων προλετάριων της 'Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στην Θεσσαλονίκη εγκαθίσταται το 1908 όπου δουλεύει ως δάσκαλος και τυπογράφος στην εβραϊκή κοινότητα εκεί γρήγορα θ' αναδειχθεί σε μια από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες του σοσιαλιστικού κινήματος των Βαλκανίων τής εποχής. 'Από τους πρωτεργάτες τής 'ίδρυσης τής Φεντερασιόν (Federation Socialista Laboradera), αρθογράφος, ρήτορας στις λαϊκές συγκεντρώσεις, συνδικαλιστής, στόχος των αστυνομικών διώξεων άλλα και θαρραλέος μαχητής τής σοσιαλιστικής 'ιδέας. Το 1905 'ιδρύει την πρώτη σοσιαλιστική εφημερίδα στην 'Οθωμανική Αυτοκρατορία, την El journal del laborador («ΈφημερΙς των 'Εργατών») και λίγο αργότερα την Solida- ritadOberaiera («'Εργατική Αλληλεγγύη»), όργανο τής Φεντερασιόν.

Ό Μπεναρόγιας, όπως οι περισσότεροι βαλκάνιοι σοσιαλιστές του καιρού του, είναι σφοδρός πολέμιος του διαμελισμού τής 'Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και, ταυτόχρονα, εχθρός τής σιωνιστικής ιδέας, πού εκείνη την εποχή κερδίζει έδαφος στις κοινότητες τής εβραϊκής διασποράς. "Αν και Ισραηλίτης, θεωρεί 'ότι ή Ίδρυση αυτόνομου κράτους του 'Ισραήλ δεν έχει έννοια. Προβάλλοντας, λοιπόν, την 'ιδέα τής σοσιαλιστικής αλλαγής, τάσσεται εναντίον των βαλκανικών πολέμων πού, αντί να λύσουν, οξύνουν το εθνικό πρόβλημα, και εναντίον του πρώτου μεγάλου ιμπεριαλιστικού πολέμου. Για τον Μπεναρόγια, ή λύση του εθνικού προβλήματος των πολλαπλών εθνικών ομάδων των Βαλκανίων θα περνούσε μέσα από τον αγώνα για την κοινωνική απολύτρωση των λαών στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής πολυεθνικής Πολιτείας. Στη βάση αυτή, θα συγκρουστεί αργότερα με τους «εθνικιστές» σοσιαλιστές (Γιαννιός) που προπαγανδίζουν την έξοδο τής Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό των Άγγλογάλλων, άλλα και με τον βενιζελισμό. "Ίδια είναι, άλλωστε, ή αφετηρία τής ιδιόρρυθμης συμμαχίας, στις εκλογές τής 31ης Μαΐου 1915 τής Φεντερασιόν (και των Ελλήνων σοσιαλιστών γενικά) με τους άντιβενιζελικούς - μοναρχικούς που προπαγάνδιζαν το σύνθημα τής «μικράς και έντιμου Ελλάδος», και της «Ουδετερότητας».

Προς την λήξη του παγκοσμίου πολέμου ό Μπεναρόγιας πρωταγωνιστεί στην Ίδρυση του Σοσιαλιστικού 'Εργατικού Κόμ­ματος 'Ελλάδος (Νοέμβριος 1918) τού οποίου θ' αποτελέσει ένα από τα σημαντικότερα ηγετικά στελέχη ως το 1924. Το 1918, στη φερώνυμη «Διάσκεψη του Φεβρουαρίου τού ΣΕΚΕ», μαζί με τον Ν. Δημητράτο, τον "Ατζελ, τον Α. Σιδέρη και τον Βεντούρα, εισηγείται τη γραμμή τής «μακράς νομίμου υπάρξεως». Σύμφωνα μ' αυτή την τακτική, το κόμμα θα έπρεπε, αφ' ενός να στηριχτεί στην κοινοβουλευτική και την εν γένει νόμιμη δράση κι αφ' ετέρου ν' αποφύγει την οργανωτική σύνδεση με την Τρίτη Διεθνή, να μην την αναγνωρίσει δηλαδή ως καθοδηγητικό κέντρο. Ή έλευση, όμως, των κομμουνιστών φαντάρων και ή ενσωμάτωση τους στην ζωή τον κόμματος, δίνει νέα ώθηση στις ριζοσπαστικές τάσεις· ταυτόχρονα τίθεται εκποδών, σχεδόν, ολόκληρη ή 'ιδρυτική γενιά του ΣΕΚΕ, μαζί και ό Μπεναρόγιας. Για ένα διάστημα θα προσπαθήσει, μάταια, με το περιοδικό ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ και με μια μικρή ομάδα σοσιαλιστών να μετατρέψει τη στρατηγική κατεύθυνση τού Κ.Κ.Ε. Γρήγορα όμως φάνηκε ότι ή δικιά τον προοπτική ήταν ανέφικτη για τον ελλαδικό χώρο. 'Αποσύρεται λοιπόν από την ενεργό πολιτική δράση τής εργατικής τάξης και περιορίζεται στο πλαίσιο τής εβραϊκής κοινότητας τής Θεσσαλονίκης. Ό Ίδιος στην ΠΡΩ­ΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ ιστορεί με γλαφυρότητα τα περιστατικά τής μακρόχρονης αυτής διαδικασίας και τής προσωπικής του πορείας. "Έτσι, θα ήταν άσκοπο να προσθέσουμε σε τούτο το σημείωμα περισσότερες λεπτομέρειες. Λίγα λόγια όμως, ακόμη για τη ζωή ίου: Στη διάρκεια τής γερμανικής κατοχής ό Μπεναρόγιας συμμερίστηκε τη μοίρα των χιλιάδων 'Εβραίων τής Θεσσαλονίκης στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. 'Αλλά επέζησε.

Μετά τον πόλεμο ό Μπεναρόγιας αρνείται να εγκατασταθεί στο νεοσύστατο κράτος τού 'Ισραήλ. Αυτός ό σφοδρός, επί δεκαετίες, αντίπαλος τού σιωνισμού δεν θέλει να συνεργήσει στην επικράτηση μιας πολιτικής που σ’ όλη του την ζωή είχε πολεμήσει. "Όταν όμως κατά την εκτίμηση του τα πράγματα παίρνουν ανέκκλητα το δρόμο τους θ' αναθεωρήσει την στάση του. Το 1953 μεταναστεύει οριστικά στο 'Ισραήλ. Ζει από τότε εκεί, στην κωμόπολη Χολόν κοντά στο Τέλ - Άβίβ. "Αν και υπερήλικας συμμετέχει ενεργά στη σύνταξη του σοσιαλιστικού περιο­δικού Ε Α ΤΙΕΜΠΟ.

Ό Μπεναρόγιας δημοσίευσε την ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ στον «Τα­χυδρόμο» τής Θεσσαλονίκης από 8 Μαρτίου έως 2 'Απριλίου 1931 με τον τίτλο ό ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΕΙΚΟΣΑΕΤΙΑΣ. Είχε τότε διαιρέσει τα ιστορικά του — και μέχρι ένα σημείο βιογραφικά του — σημειώματα σε δύο μέρη. Στο πρώτο, το αντικείμενο του ήταν ή «Συμβολή τής Μακεδονίας εις το εργατικό κίνημα Ελλάδος». Στο δεύτερο περίγραψε εν γένει την «Πρώτη σταδιοδρομία τού ελληνικού προλεταριάτου», τίτλο πού κρατήσαμε και για την έκδοση μας. Το 1966 έφερε ορισμένες μικροδιορθώσεις στο αρχικό κείμενο και το εμπιστεύθηκε στο Γάλλο ιστορικό, καθηγητή Georges Haupt εκφράζοντας την ελπίδα ότι κάποια μέρα θα δημοσιεύονταν στην 'Ελλάδα. Αυτό το κείμενο (που ό Haupt με τη σειρά του μάς το εμπιστεύθηκε) εκδίδεται, με τον γενικό τίτλο Η ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ, θεωρήσαμε χρήσιμο να προτάξουμε τη μικρή μελέτη τού Georges Haupt γιατί έτσι ό αναγνώστης θα κατανοήσει καλύτερα την εποχή και το πολιτικό πλαίσιο μέσα στο όποιο έδρασε ό Μπεναρόγιας. Τέλος από τα πολλά δημοσιεύματα τού Μπεναρόγια στα τούρκικα, σέρβικα, ισπανοεβραϊκά συμπεριλαμβάνουμε στην έκδοση και δύο τον Άρθρα που είχαν πρωτοδημοσιευθεί στην ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ, θεωρητικό όργανο του ΣΕΚΕ. Στο πρώτο, («Ο επαγγελματικός άγων του ελληνικού προλεταριάτου», ΚΟΜΕΠ, τεύχη. 1, 2 και 3 'Ιαν. Άπρ. 1921), προσπαθεί να κάνει μια επισκόπηση τής κατάστασης τής εργατικής τάξης στην 'Ελλάδα. Στο δεύτερο («Οι αγρότες στην Ελλάδα», ΚΟΜΕΠ, τεύχη. 11, Νοεμβρ. 1922) προσπαθεί να δώσει μια εικόνα τής ελληνικής αγροτιάς. Και τα δύο περιέχουν πολύτιμα στοιχεία.

Πολλούς 'ίσως ξενίσει ή καθαρεύουσα τού Μπεναρόγια. Σίγουρα, άλλωστε, κάποιος άλλος τον βοήθησε στη σύνταξη των σημειωμάτων του. Τα ελληνικά του ήταν άσχημα" τα έμαθε μεγάλος στην Θεσσαλονίκη μετά το 1908, όταν ή πολιτική του δράση τον υποχρέωσε να επικοινωνήσει με τους Έλληνες στη γλώσσα τους. Δεν πιστεύουμε, όμως, ότι ή γλώσσα αυτή θα γίνει εμπόδιο σε όσους με ενδιαφέρον αντιμετωπίζουν την ιστορία του εργατικού κινήματος στον τόπο μας.

* * *

Δεν θεωρήσαμε σκόπιμο να επεκταθούμε σε μια κριτική εκτίμηση των απόψεων και τής αγωνιστικής προσφοράς του Μπεναρόγια. Τα κείμενα πού δημοσιεύονται έχουν χαρακτήρα μαρτυρίας· σκοπός μας ήταν πάνω απ' 'όλα να διαφυλαχτεί και να δημοσιοποιηθεί αυτή ή πολύτιμη μαρτυρία. Παρά ταύτα, κλεί­νουμε τούτο το σημείωμα με δυο λόγια πού ίσως συντελέσουν σε μια ανάγνωση τής «Πρώτης σταδιοδρομίας τον ελληνικού προλεταριάτου» πού δεν θα παγιδευτεί από ηθικές και πολιτικές φορτίσεις με τις όποιες, μια ορισμένη Ιστορική αντίληψη, πάγια και αμετάθετη στις γραμμές τού Κ.Κ.Ε. μετά το 1931, έχει επιβαρύνει την προσωπικότητα του Μπεναρόγια. Θέλουμε δηλαδή να πούμε ότι ή εκτίμηση πώς «δεν ήταν παρά ένας σοσιαλδημοκράτης πού το επαναστατικό κίνημα απέβαλε από τις τάξεις τον», πολύ σχηματικά και βιαστικά ξοφλά με ένα φαινόμενο ιδιαίτερα σύνθετο και πολυσήμαντο.

Τον Μπεναρόγια εκτόπισαν από το Κ.Κ.Ε. οι οπαδοί τής «μπολσεβικοποίησης», τάση που αναπτύσσεται μετά την μικρασιατική καταστροφή. Ως τότε στο ΣΕΚΕ τρεις τάσεις «αριστερά», «.δεξιά» και «κέντρο» αντιπαρατάσσονταν αλλά πορεύονταν π α ρ ά λ λ η λ α, Ή κομμουνιστική ιδεολογία δεν ήταν ακόμη γνώρισμα τού νέου κόμματος. Γιατί, αν ή 'ίδρυση του ΣΕΚΕ αποτελεί την κατάληξη μιας μακρόχρονης διαδικασίας μέσα από την όποια πέρασαν οι πρώτες σοσιαλιστικές ομάδες, ωστόσο, το γεγονός αυτό, μόνο τυπικά μπορεί να θεωρηθεί ως απαρχή τής κομμουνιστικής φάσης για το ελληνικό εργατικό κίνημα. Στο ΣΕΚΕ πού σε λίγο θα πάρει το όνομα Κομμουνιστικόν Κόμμα 'Ελλάδας (1924) διατηρούνται όλα τα προϋπάρ­χοντα ιδεολογικά και πολιτικά στοιχεία, σχεδόν αναλλοίωτα, χωρίς να έχουν καταλήξει σε μία νέα σύνθεση. Στα πρώτα χρόνια, δεν υπάρχει παρά μία παράθεση, κάτω από την ίδια κομματική επωνυμία, των παλαιών ομάδων αλλά όχι ουσιαστική ανάπλαση και οργανική συγχώνευση των ετερογενών στοιχείων. Ό κόσμος τού κόμματος δεν γνωρίζει ακόμη την ομοιογένεια. Γι' αυτό και ή σύγκρουση αντιφατικών και ασυμβίβαστων τάσεων θ' αποτελέσει. για πολύ καιρό το βασικό γνώρισμα του ΣΕΚΕ.

"Όμως, ή πορεία τής 'Οκτωβριανής 'Επανάστασης ωθεί αποφασιστικά πολλούς Έλληνες σοσιαλιστές προς νέους δρόμους. Οι εκπρόσωποι των επαναστατικών αντιλήψεων — πού την Ίδια εποχή έχουν τεράστια απήχηση σε όλη την Ευρώπη, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους πού έχουν γνωρίσει από κοντά τη φρίκη και την βαρβαρότητα των χαρακωμάτων— είναι ανεπιφύλακτα οπαδοί τής οργανικής σύνδεσης με την Τρίτη Διεθνή- ταυτόχρονα αποκρούουν κάθε ιδέα λεγκαλισμού και πρόταση συνεργασίας με τα αστικά κόμματα, μηδέ των ριζοσπαστικότερων τάσεων του βεντζελιαμού εξαιρουμένων. Οι περισσότεροι από τούς ηγέτες τής «μπολσεβικοποίησης» είναι πολεμιστές τού μικρασιατικού μετώπου.

Από την άλλη μεριά οι περισσότεροι εκπρόσωποι τής ιδρυ­τικής γενιάς τού ΣΕΚΕ, παλιά συνδικαλιστικά - σοσιαλιστικά στελέχη, ως κεντρικό άξονα πλεύσης τού ΚΚΕ, προπαγανδίζουν την γραμμή τής «μακράς νομίμου υπάρξεως». Ό Μπεναρόγιας βρίσκεται ακριβώς στο επίκεντρο αυτής τής διαμάχης. Και το νέο ρεύμα απέβαλε από το ΚΚΕ σχεδόν το σύνολο των ιδρυτικών μελών και στελεχών, δηλαδή ολόκληρη την παλιά φρουρά των Ελλήνων σοσιαλιστών που είχαν συνδεθεί με την πρώτη σταδιοδρομία τού ελληνικού προλεταριάτου και είχαν αναδειχτεί μέσα στους εργατικούς αγώνες των δυο πρώτων δεκαετιών του αιώνα μας. Συνακόλουθα αποβλήθηκαν λαϊκά στοιχεία πού ήταν οι φορείς τής αγωνιστικής πείρας, οι συνδετικοί ιστοί του κόμματος με τα λαϊκά στρώματα. Μετά την απομάκρυνση τής 'ιδρυτικής γενιάς, τη θέση της παίρνουν οι «παλαιοί πολεμιστές» που θα προσπαθήσουν να εκφράσουν την ριζοσπαστικά ρηξικέλευθη αντίδραση προς τον ελληνικό αστισμό των ανθρώπων που γνώρισαν στο μέτωπο την καταστροφή και την προδοσία.

Αλλά το όραμα των «παλαιών πολεμιστών» δεν έχει ακόμη ριζώσει στις ευρύτερες λαϊκές μάζες. "Έτσι, το ΚΚΕ μετά την απομάκρυνση τής παλαιάς φρουράς μοιάζει ξεκομμένο από τις λαϊκές καταβολές του και την παράδοση τον την ίδια. Στην προσπάθειά του να χαράξει το δρόμο τής επανάστασης καταλήγει ο' ένα είδος ακύρωσης τής λιγόχρονης ιστορίας του και τής μακροβιότερης προϊστορίας τον, χαρακτηρίζοντας τες «ρεφρμοσιτικές - σοσιαλδημοκρατικές». Αυτή ή ακύρωση δεν θα μείνει χωρίς συνέπειες. Και ή σημαντικότερη ήταν το ξέκομα του νέου κόμματος από τον κόσμο πού ως τότε είχε πάρει το δρόμο του σοσιαλισμού και είχε οροθετήσει, έστω και συγκεχυμένα, το μέτωπο σύγκρουσης προς την αστική τάξη. "Αν λοιπόν ή εκδοχή των «ρεφορμιστών», όπως του Μπεναρόγια, δεν συνιστούσε μια νέα ποιότητα για το εργατικό κίνημα, αλλά έτεινε προς ένα είδος πολιτικής αναμονής ή ιδεολογικού συμφιωλιτισμού, ή νεοπαγής αριστερά πού αναδεικνύεται στην ηγεσία τού ΚΚΕ (Μάξιμος, Πουλιόπουλος, Γιατσόπουλος, Σταυρίδης κλπ) πάσχει από επαναστατικό εγκεφαλισμό. Ούτως ή άλλως, το ΚΚΕ θα πληρώσει βαρύ τίμημα: Το φάσμα τοΰ «σοσιαλδημοκράτη» —αργότερα του λικβινταριστή, κεντριστή, φραξιονιστή, τιτοϊκού, αναθεωρητή κλπ.— θα καταδιώξει αμείλικτα πολύτιμες δυνάμεις τού εργατικού κινήματος και θ' αμαυρώσει σημαντικές προσφορές. Κυρίως, όμως, για την εποχή που συζητάμε, θα αφήσει στο περιθώριο λαογενή και λαοπρόβλητα στοιχεία εν όνόματι τής προλεταριακής καθαρότητας.

Το ΚΚΕ για πρώτη φορά ακυρώνει την ίδια τον την Ιστορία και την παράδοση τον. Το φαινόμενο αναφαίνεται κατ' επανάληψη έκτοτε, σε σημείο μάλιστα πού ν' αποτελεί μια Ιστορική σταθερά του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος.

Τονίσαμε αυτή την πλευρά τον ζητήματος γιατί συνδέεται άμεσα με την άνάγνωση των Σημειωμάτων τον Μπεναρόγια. θελήσαμε δηλαδή ν' αποφύγουμε παγίδες του τύπου: Μπεναρόγιας = «ρεφορμιστής - σοσιαλδημοκράτης», ή αντίστροφα: Μπεναρόγιας = «ή σωστή εκδοχή για το εργατικό κίνημα πού τότε την άφησαν μεσοστρατίς = επιστροφή στις ρίζες». Τα πρά­γματα είναι πολύ πιο σύνθετα. Ή ΠΡΩΤΗ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΑΤΟΥ, μπορεί να μας δείξει, αν μη τι άλλο, τουλάχιστο την πολυπλοκότητα της διαδικασίας μέσα από την όποια πέρασε ή πολιτική συγκρότηση της εργατικής τάξης, πολυπλοκότητα πού δεν υπακούει στην διχοτομική απλούστευση: επαναστάτες από τη μια ρεφορμιστές από την άλλη.

Θα ήταν βέβαια, υπερβολή να θεωρηθεί το μικρό χρονικό τον Μπεναρόγια ως ή Ιστορία τον ΣΕΚΕ και των προδρόμων τον. 'Αποτελεί όμως σημαντική μαρτυρία, μία από τις ελάχιστες σωζόμενες για την πριν το 1930 περίοδο, μετά την ανήκουστη δήλωση πού, αρχεία, υλικά, έντυπα και άνθρωποι, έχουν υποστεί. Ή έκδοση των Σημειωμάτων του Μπεναρόγια αποτελεί ένα οφειλόμενο χρέος, Ίσως από καιρό ληξιπρόθεσμο- όχι μόνο προς τον ίδιο αλλά απέναντι στην ίδια την Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος.

ΑΓΓΕΛΟΣ ΕΛΕΦΑΝΤΗΣ

http://www.ardin.gr/?q=node/3087

 

 

http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=4759